Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

I guruh 
{yuqori daraja
): Toshkent shahri, Toshkent,
Samarqand, Farg“ona va Andijon viloyatlari;
II 
guruh 
(
o'rta daraja
): Qoraqalpogiston Respublikasi,
Qashqadaryo, Namangan va Navoiy viloyatlari;
III 
guruh 
(quyi daraja):
Buxoro, Surxondaryo, Xorazm,
Jizzax va Sirdaryo viloyatlari.
Mintaqaviy koeffltsiyentlar iste’mol buyum lari narxlaridagi farqni, 
tovarlaming byudjet to'plamidagi farqni (u tabiiy iqlim sharoitidagi tafovutlarga 
bogiiq boiib, oziq-ovqat, kiyim-bosh, yoqilg“i va shu kabilaming o ‘ziga 
xos to‘plamini nazarda tutadi); bevosita mehnat jarayonida xodimga ta’sir 
ko‘rsatuvchi va uning boshqa iqlim sharoitlaridagi xuddi shunday nisbatan 
jism o n iy z o ‘r berishini ku ch ay tirish n i k e ltirib ch iq arad ig an iqlim
sharoitlaridagi farqni hisobga olishini nazarda tutadi.
Qisqacha xulosalar
Ish haqining mohiyati u ijtimoiy ishlab chiqarish bosqichlarida: ishlab 
chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste’molda bajaradigan funksiyalarda 
ro'yobga chiqariladi.
Ish haqini tashkil etish deganda uning tuzilishi, mehnat miqdorining unga 
to ianadigan haq miqdori bilan o ‘zaro bogiiqligi, shuningdek tarkibiy 
elementlaming yig“indisi (normalash, tarif tizimi, mukofotlar, qo'shimcha va 
ustama haqlar) tushuniladi. Ish haqini 
tashkil
etishning muhim element! tarif 
tizimi bo‘lib, u turli normativ materiallar majmuidan iboratdir, ular yordamida 
xodimlarga toianadigan ish haqi darajasi omillar guruhiga bog‘liq ravishda belgilanadi.
Nazorat va muhokama uchun savollar
1. Bozor iqtisodiyoti sharoitida xodim lam ing ish haqi qanday 
funksiyalami bajaradi?
2. Ish haqini tashkil etish deganda nima tushuniladi?
3. Mehnatga haq toiashni tashkil etishning asosiy tamoyillarini sanab 
bering.
4. Ish haqini tashkil etishning asosiy elementlari nimalardan iborat?
5. Ish haqining tarif tizimi nimadan iborat? Tarif tizimining asosiy 
elementlarini aytib bering.
6. Yagona tarif setkasining byudjet sohasidagi xodimlar uchun asosiy 
xususiyatlarini ko‘rsatib o‘ting.

---

7
. I s h h a q i t i z i m i n i m a ?
8
. I s h h a q i s h a k l l a r i n i t a r i f l a n g . I s h h a q i s h a k l l a r i n i n g q a n d a y t u r l a r i
m a v j u d ?
9
. I s h h a q i n i n g r a g “ b a t l a n t i r u v c h i , k a f o l a t l o v p h i v a m a j b u r q i l u v c h i
t i z i m l a r i o ‘r t a s i d a g i f a r q l a m i k o 'r s a t i b b e r i n g .
10.
I s h h a q i n i n g s h a k l l a r i n i t a n l a s h g a t a ’s i r k o ‘r s a t u v c h i a s o s i y s h a r t -
s h a r o i t l a r n i m a l a r d a n i b o r a t ?
1 1
. I s h b a y i s h h a q i n i n g o d d i y t i z i m l a r i n i a y t i b b e r i n g .
12.
I s h h a q i n i n g o s h i s h i i q t i s o d i y o t d a q a n d a y o 'z g a r i s h l a r g a s a b a b b o i a d i ?
1 3
. I s h h a q i n i n g q a n d a y t i z i m l a r i n i b i l a s i z ?
14.
I s h h a q i n i b e l g i l a s h d a i s h s t a j i n i n g o ‘m i q a n d a y ?
15.
O 'z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i d a e n g k a m i s h h a q i q a n d a y v a n i m a l a r
a s o s i d a b e l g i l a n a d i ?