Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

Sof monopoliya modelining asosiy xususiyatlari.

Mukammal raqobatning qarama-qarshisi Sof monopoliyadir.

Sof monopoliya – ma’lum mahsulot turini ishlab chiqarish va sotish bo’yicha yakka hukmron bo’lgan bozor tuzilmasidir. Yagona ishlab chiqaruvchi sifatida sof monopolistda unikal imkoniyatlar mavjud. Uning to’g’ridan-to’g’ri raqobatchilari yo’q. U o’zi xoxlagan narx va xajmda istalgan mahsulot turini ishlab chiqarishi mumkin. Monopolist ishlab chiqargan mahsulot bozorda unikal hisoblanadi, bozorda uni o’rnini bosuvchi xech qanday tovar bo’lmaydi. Bozordagi yuqori darajadagi yakka xukmronlik monopolist uchun ishlab chiqarish xajmi va narxini maksimal darajada nazorat qilish imkonini beradi. Sof monopoliyaning asosiy xususiyatlari: Firmalar soni bitta, mahsulot turi yagona, unikal, bozordagi hokimlik maksimal darajada, bozorga kirish chiqishdagi to’siqlar umuman olib tashlab bo’lmaydigan.

O‘zbekistonda sof monopoliyalar sifatida «O‘zbekiston havo yo‘llari» DAK, «O‘zbekiston temir yo‘llari» DAK, O‘zbekNeftegaz holding kompaniyasi, O’zbekenergiya DAK misol keltirish mumkin. Darhaqiqat, ular o‘z tarmoqlaridagi tegishli faoliyatlarning yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadilar. Shuningdek, ba’zi hollarda tarmoqdagi monopolist ishlab chiqaruvchilar sonining ko‘payib borishi monopolistik raqobat holatining vujudga kelishiga sabab bo‘ladi.