yurituvchi subyektlar rahbarlarining ularni huquqini paym ol
etuvchi huquqiy aktlari ustidan keltirilgan. Bular ichidan 734 ta
m ehnat shartnomasi (kontrakt)ning noqonuniyligi haqidagi ariza-
lar asosida prokuratura xodimlari tomonidan o‘tkazilgan tekshiruv-
lar natijasiga ko‘ra, 197 tasi asosli deb topilgan va fuqarolaming
buzilgan huquqlarini tiklash choralari ko‘rilgan.
Qonunchilik ahvoli ham da prokuror nazorati hujjatlari tahlili
ko‘p holatlarda M ehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi,
Moliya vazirligi, Aloqa va
telekommunikatsiya agentligi, bank va
boshqa organlar ijtimoiy sohalardagi islohotlami amalga oshirishga
doir dasturlar ijrosiga m as’uliyatsizlik bilan yondashayotganliklarini
ko‘rsatdi. Respublika organlari tomonidan idoraviy nazorat susaytirib
yuborilishi, o ‘z navbatida, joylarda fuqarolarga nafaqa to ‘lovlari,
aholining kam ta’minlangan qatlamiga esa moddiy yordam berilishiga
oid murojaatlarning hal etilishiga to ‘ralarcha munosabatda bo'lish,
yuzakichilikka yo‘l qo‘yilishi holatlari ortib bormoqda.
Aloqa va telekommunikatsiyalar agentligi tarkibidagi pochta
tashkilotlarida ham ko'plab qonun buzilish hollari aniqlangan,
jum ladan, to ‘lov qog'ozlarini qalbakilashtirish
va boshqa порок
yo‘llar bilan nafaqalarni o ‘zlashtirish holatlari mavjud.
0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining nazorat-taftish
Bosh boshqarmasi tom onidan so‘nggi bir yarim yil mobaynida aniq
langan ijtimoiy nafaqalaming noqonuniy ravishda berib yuborilishi
natijasida yetkazilgan 59,7 mln so‘m zararlardan atigi 27 mln so‘mi
undirilishi ta ’minlangan, xolos. Ijtimoiy siyosatni amalga oshirishga
mas’ul bo‘lgan idoralar mansabdor shaxslari va xodimlariga nisbatan
2001-yilning o ‘zida 340 ta jinoyat ishi qo‘zg‘atilgani fikrimiz dalilidir.
Shu sababli prokuror nazoratining asosiy e’tibori barcha davlat
va nodavlat tizim larining rahbarlari tom onidan fuqarolam ing
mehnatga bo'lgan huquqlari, qonunchilikning ularga xavfsiz mehnat
sharoitlarini
yaratish, o ‘z vaqtida ish haqini to ‘lash, qonunda
nazarda tutilgan m ehnat ta ’tillarini va boshqa imtiyozlami berish
haqidagi talablari, davlatning m ehnat va aholi bandligi sohasidagi
siyosatini amalga oshirilishiga qaratilmoqda.
Ijtimoiy tolovlarning o ‘z vaqtida va to ‘liq moliyalashtirilishi,
m ehnatni va ijtimoiy himoya, fuqarolaming o ‘zini o ‘zi boshqarish,
pochta va bank idoralari tom onidan yolg'izlar,
qariyalar, nogironlar
va ko‘p bolali oilalarga pensiyalar, yordam pullari, moddiy yordam
va davlat moddiy yordamining berilishi tartibi miqdorlariga rioya
qilinishini ta ’minlash masalalariga e’tibor berish zarur.
21
Sog‘liqni saqlash idoralari tom onidan fuqarolam ing sog‘lig‘ini
himoya qilishga qaratilgan tadbirlarning ta ’sirchanligi, ular tom o
nidan dori-darm onlarni olib kirilishi, saqlanishi,
foydalanishi,
aholi orasida olib borilayotgan profilaktik tadbirlarning ahvoli
masalalariga qaratilishi lozim.
Fuqarolam ing ijtim oiy sohadagi huquqlariga nisbatan yo‘l
qo‘yilayotgan har qanday byurokratik, noinsoniy munosabatlarga
barham berilishi, bunday harakatlar kim tom onidan yo‘l qo‘yiH-
shidan qat’i nazar, unga nisbatan qonuniy choralar ko‘rilishi ta ’min-
lanishi lozim. Buning uchun:
• qonunchilikni iqtisod, moliya, to ‘lov
va shartnom a sohasida
mustahkamlash, huquqning iqtisodiy islohatlarni amalga oshirish-
dagi o ‘rnini kuchaytirish;
• «Xo‘jalik yurituvchi subyektlaming faoliyatini shartnomaviy-
huquqiy bazasi haqida»gi Qonun va Respublika Prezidentining m an
sabdor shaxslaming o ‘zaro hisob-kitoblarini o ‘z vaqtida amalga oshi
rish, shartnoma va to‘lov intizomiga rioya qilishda javobgarligini ku-
chaytirishga qaratilgan Farmonlarining so‘zsiz ijro etnisliini ta’minlash;
• shartnoma intizomi bugungi kunda iqtisodiyotda o ‘tkazilayotgan
islohotlarning eng salbiy qismi bo ‘lib kelayotganligini nazarga olgan
holda shartnom a m ajburiyatlarining har bir buzilish holatlari
b o ‘yicha aybdor shaxslarning qonunda belgilangan javobgarlikka
tortish choralarini ko‘rish va xo‘jalik yurituvchi
subyektlarga yetka-
zilgan ziyonni qoplanishini ta ’minlash;
• xususiylashtirish, hissadorlik jam iyatlari va hissadorlarning
huquqlarini himoya qilish, qimmatli qog‘ozlarbozori mexanizmini
rivojlantirish m onopol faoliyatini cheklash, bankrotlik va korxona-
larning sanatsiyasi bilan bog‘liq qonunlarning ustidan amaldagi
nazoratni ta ’minlash darkordir1.
2001 -yilgi «Prokuratura to ‘g‘risida»gi Qonunda umumiy nazorat
tartibida aniqlangan qonun buzilishi hollariga nisbatan qo‘llanila-
digan prokurorlik ta ’sir choralariga oid huquqiy hujjatlar ro‘yxati
keltirilgan. Ular tarkibiga protest, qaror,
taqdim nom a, ariza va
ogohlantim v kiradi.
T a’kidlash joizki, 1992-yilgi qonundan farqli ravishda yangi
tahiirdagi 2001-yilgi «Prokuratura to ‘g‘risida»gi Qonunda ammoma
1
Do'stlaringiz bilan baham: 
