Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Maxbuslaming dilemmasi Maxbuslaming dilemmasi bu - Politsiya tomonidan hibsga olingan ikki jinoyatchi haqidagi hikoyadir. Keling ulami Zokir va Ortiq deb ataymiz. Politsiyada bu ikki jinoyatchi ya’ni Zokir va Ortiqni ro‘yxatga

olinmagan qurolni, ya’ni miltiqni ko‘tarib yurganinmg, ahamiyatsiz g‘ayri qonuniy xatti-harakatida hukm chiqarish uchun yetarlicha isbot va dalillar bor. Politsiya bu ikki jinoyatchi birgalikda bir bankda o‘g‘irlik sodir etganini tahmin qilmoqda, biroq Politsiya, ulami bu katta jinoyat ustida hukm qilishga qiyinchilik bilan erishishdi. Politsiya Zokir va Ortiqni alohida xonalarda so‘roq qilishdi va Politsiya ulaming har biridan quyidagi ma’lumotlami olishdi:

“Tog‘ri hozir biz 1 yilga qamoqqa tushira olamiz. Agarda siz bankni o‘g‘irlashga va sherigingizni ham jalb qilganingizga iqror bo‘lsangiz, biz sizni himoya qilishimiz va siz ozodlikka chiqishingiz mumkin. Sizning sherigingiz qamoqda 20 yil boiadi. Biroq agarda siz birga o‘z jinoyatingizni amalga oshirganingizni tan olsangiz, biz sizga guvoh boiishimiz shart emas va biz sud jarayoni qiymatini oldini olamiz, shunmgdek, har biringiz 8 yildan qo‘shimcha jazo olasiz.

Agarda Zokir va Ortiq, shavqatsiz bank o‘g‘rilari ya’ni ular o‘z!arini hukmlarini o‘ylashsa, siz ulardan nima qilishini kutasiz? 1-rasm, ulaming qarorlarini ko‘rsatadi. Har bir maxbusda ikki strategiya bor: tan olish yoki jim turish. Har bir maxbus uning jinoyatdagi sherigi tomonidan tanlangan strategiya va u tanlaydigan strategiyaga bogiiq boigan hukmni oladi.

Birinchi boiib, Zokir qarorini ko‘rib chiqamiz. U quyidagicha mulohaza qiladi: “Men Ortiqni nima qilmoqchi ekanligini bilmayman. Agar u jim tursa, men o‘zimning eng yaxshi strategiyamni tan olsam, keymchalik men qamoqxonada 1 yil o‘tishiga nisbatan tezroq ozodlikka chiqaman. Agarda u tan olsa, mening eng zo‘r strategiyam tan olinganda, keymchalik qamoqxonada 20 yil o‘tishiga qaraganda, 8 yil o‘tishi tezroq. Shuning uchun, Ortiqning nima qilishidan qat’iy nazar, men yaxshisi tan olaman” o‘yinlar nazariyasi tilida, bu strategiya ustun strategiya deb nomlanadi, agar boshqa o‘yinlarchilar tomonidan qilingan strategiyani e’tiborga olmaslikdan qat’iy nazar amal qilish uchun eng zo‘r strategiyadir. Bu holda, tavba Zokir uchun ustun strategiyadir. Agar u ikki narsani e’tiborga olishdan qat’iy nazar, Ortiq tan oladimi yoki jim turadimi, yo‘qmi, u tan olsa qamoqxonada vaqtini kamroq o'tkazadi.

Endi Ortiq qarorini ko‘rib chiqamiz. U ham Zokir kabi bir xil qarorlarga duch kelsa, va u ham xuddi shu yo‘lni tutadi. Nima bo‘lishidan qat’iy nazar, Zokir nima ish qilsa ham, Ortiq tomonidan tan olish uning qamoqdagi vaqtini kamaytirishi mumkin. Boshqa so‘zlar hilan aytganda, tan olish Ortiq uchun ham ustun strategiyadir.

Oxir-oqibat, Zokir va Ortiq ikkalasi tan oladi va har ikkisi qamoqda 8 yil o‘tiradi. Biroq, ulaming nuqtayi nazaridan, bu dahshatli natijadir. Ular ikkalasi ham jim turgan bo‘lsa, ulaming har ikkalasi ham qurol ayblovi bo‘yicha qamoqda faqat 1 yH o‘tirishi yaxshi bo‘lar edi. Chunki, ikki maxbus har biri o‘z manfaatlarini ko‘zlaydilar, birga har biri uchun yomon boigan natijaga erishadilar.

Zokir 8 >11 oladi Ortiq 8 >11 oladt	£oklr 20 >11 oladi Ortiq ozod ctiladi
Ortiq 20 yil oladi	Zokir lyil oladi Ortiq 1 >11 oladi

Iqror bo'lish

OrtiqnlBg

qarori

Sakat saqlasb


Zoklreug qarori


Iqror bo'lisb Sukut saqlasb




Siz Zokir va Ortiq bu holatni oldindan bilgan va oldindan rejalashtirgan, deb o‘ylashingiz mumkin. Lekin hatto rivojlangan rejalashtirish bilan, ular hali ham muammolar ichiga kirib ketishdi.

Politsiya Zokir va Ortiqni qo‘lga olishdan oldin, ikki jinoyatchi tan olishiga emas, balki shartnoma qilgan, deb tasavvur qilgan. Ular har biri qamoqxonada faqat 1 yil o‘tirishi mumkin. Ular alohida-alohida so‘roq qilingandan so‘ng, o‘z-o‘zini qiziqtirgan mantiq orqali tan olib boradi. Ikki maxbuslar o'rtasida hamkorlikni saqlab qolish qiyin, chunki yakka hamkorlik asossiz edi.