Toshkent moliya instituti moliyaviy hisobotlar xalqaro standartlari

MHXSvaBHMS
o’rtasidafoydadagifarq

Xarajatlar (amortizatsiya)	Obyektning qoldiq qiymati	Xarajatlar (amort-ya)	Obyektning qoldiq qiymati
1	6 000	24 000	5 000	25 000	+1 000
2	6 000	18 000	5 000	20 000	+1 000
3	6 000	12 000	5 000	15 000	+1 000
4	6 000	6 000	4 000	11 000	+2 000
5	6 000	0	4 000	7 000	+2 000
Sotish	Foyda +6 000		Zarar (-1 000)		-7 000

Vaziyatli masalala
Xo’jalik yurituvchi subyekt o’z balansida dastlabki qiymati 11 000 shartli birlikka teng bo’lgan avtomobilga ega. Avtomobilning foydali foydalanilish muddati xo’jalik yurituvchi subyekt tomonidan 300 ming km yo’l bosish deb baholanmoqda.
Avtomobil dvigatel bilan jihozlangan bo’lib, uning bozor narxi avtomobilni xarid qilish sanasi holatiga ko’ra 1 000 shartli birlikni tashkil qildi. Korxona ushbu dvigatelda uzog„i bilan 150 ming km yo’l bosishi mumkin.
Agar foydali foydalanilish muddati tugaganidan keyin avtomobilning tugatish qiymati 0 shartli birlikka teng bo’lishini hisobga olsak, bosib o’tilgan masofa 75 ming km ni tashkil qilganidan keyin asosiy vositalarning buxgalteriya balansidagi umumiy bahosi qanday bo’ladi?
Yechish:
Obyektlar foydali foydalanilishning turli muddatiga ega bo’lib, bundan tashqari dvigatel avtomobil qiymatining katta qismini tashkil qilganligi bois, tegishlicha obyektlar, hatto, ular bir obyekt sifatida hisobga olingan taqdirda ham, bir-biriga bog„liq bo’lmagan holda amortizatsiya qilinishi kerak. Bunda:
Avtomobilning amortizatsiya qilinayotgan qiymati dvigatelsiz – 10 000 sh.b.
Dvigatelning amortizatsiya qilinayotgan qiymati – 1 000 sh.b.
U holda, bosib o’tilgan masofa 75 000 km ga yetganida, to’plangan amortizatsiya summasi quyidagini tashkil etishi lozim:
a) avtomobil bo’yicha = 10000 * 75000 / 300000 = 2500;
b) dvigatel bo’yicha = 1 000 * 75 000 / 150 000 = 500.
Demak, obyektning buxgalteriya balansidagi umumiy bahosi quyidagini tashkil qiladi:
Umumiy qiymat = 11 000 – 3 000 = 8 000 = 7 500 + 500.
4-vazifa:
Xo’jalik yurituvchi subyekt o’z balansida dastlabki qiymati 15 000 shartli birlikka teng bo’lgan avtomobilga ega. Avtomobilning foydali foydalanilish muddati xo’jalik yurituvchi subyekt tomonidan 300 ming km yo’l bosish deb baholanmoqda.
Bosib o’tilgan masofa 100 ming kmni tashkil qilganidan keyin, avtomobilning foydali foydalanilish muddati 350 ming kmga teng deb olinadi.
Amortizatsiya avtomobil bosib o’tgan masofaga mutanosib ravishda hisoblanishini hisobga olgan holda 100 ming km dan 200 ming km gacha yo’l bosganlik uchun qancha amortizatsiya summasi hisobdan chiqariladi?
Yechish:
Bosib o’tilgan masofa 100 ming km ga yetganidan keyin avtomobilning qoldiq qiymati 10 000 shartli birlikka teng bo’ladi, chunki hisoblangan amortizatsiya quyidagini tashkil qiladi: