Тovar moddiy zahiralar hisobi

Dt Davriy hisobda ТMZni sotib olish
Kt Mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan hisobvaraqlar

2. Davr oxirida inventarizatsiya o’tkazilgandan keyin, ТMZlari qoldig’i aniq-

langan vaqtda:
Dt Yakuniy moliyaviy natija
Kt Davriy hisobda ТMZni sotib olish

3.Inventarizatsiya natijasida aniqlangan ТMZlari qoldig’idagi farqga (agar boshlang’ich qoldiq yakuniy qoldiqqa nisbatan kamroq bo’lsa):

Dt Ombordagi tovarlar
Kt Davriy hisobda ТMZ bo’yicha tuzatishlar

4. Inventarizatsiya natijasida aniqlangan ТMZlardagi farqqa qoldig’iga (agar boshlang’ich qoldiq yakuniy qoldiqqa nisbatan ko’proq bo’lsa):

Dt Davriy hisobda ТMZ bo’yicha tuzatishlar

Kt Ombordagi tovarlar

Butun hisobot davri davomida sotilgan tovar-moddiy zahiralarining tan-narxi tovar-moddiy zahiralari bo’yicha tuzatishlar hisobvaraqning qoldig’iga, ma-teriallar xarid qilish bo’yicha xarajatlar hisobvaraqning debeti bo’yicha yig’ilib boradi. Hisobvaraqlar rejasida davriy hisob tizimidan foydalanish maqsadida alohida “ТMZ larni xarid qilish” hisobvarag’i ajratilgan. Davriy hisob ti-zimida yil davomida harid qilingan tovar moddiy zahiralar summasi ana shu hisobvaraqning debetiga yozib boriladi. Yil oxirida hisobot tuzish maqsadida o’t-kazilgan inventarizatsiya natijasida ombordagi ТMZ qoldig’i aniqlandi. Bu ma’lumotlarga asosan ikki muhim axborotni: sotilgan tovarlar tannarxini (agar ulgurji savdo bo’lsa) yoki sotilgan tovarlar tannarxiga kiritilishi lozim bo’lgan material xarajatlarni (agar ishlab chiqarish bo’lsa) va albatta, moliyaviy natija - foyda yoki zararni aniqlash mumkin.
Ushbu yo’nalish bo’yicha hisob siyosatining ochib berilishi 4-sonli O’zbe-kiston Respublikasi BHMS asosida amalga oshiriladi.
Moliyaviy hisobotga izohlar va tushuntirishlarda xo’jalik yurituvchi sub-’ektlar foydalangan usullar, jumladan, tovar-moddiy zahiralarning uzluksiz yoki davriy tizimi, sotilgan tovarlar tannarxini aniqlashda foydalanilgan usul (o’rtacha qiymat yoki FIFO), bundan tashqari tovarlarning sof sotish qiymatiga asosan amalga oshirilgan yozuvlar kabi holatlar yoritilishi kerak.
Xulosa
Tovar-moddiy zahiralarni hisobga olishda qo’llaniladigan dastlabki hujjatlar shakllari korxonadagi moddiy qiymatliklarning turlari va guruhlariga bog’liq.
Qo’llaniladigan dastlabki hujjatlarda barcha zarur rekvizitlar bo’lishi shart. Bunday dastlabki hujjatlarga quyidagilar kiradi: moddiy qiymatliklarni olish uchun ishonchnomalar, kirim orderlari, materiallar, inventar va xo’jalik ashyolarini kirimga olish va hisobdan o’chirish dalolatnomalari, limit-zabor kartalari, talabnoma-nakladnoylar, tovar-transport nakladnoylari, ombor hisobi kartochkalari yoki daftari.
Tashkiliy-huquqiy hujjatlar va boshqa ma’lumot manbalariga quyidagilar kiradi:

• 
  korxona rahbarining buyrug’i (yoki farmoyishi) direktor kengashi majlisining bayonnomalari, ta’sischilar va boshqa komissiyalar yig’ilish qarorlari. Agar korxona ustav kapitalining miqdorini shakllantirish yoki o’zgartirish chog’ida ulush sifatida materiallar, inventar va xo’jalik ashyolari, tovarlar qo’shilgan bo’lsa, shuningdek agar dividendlar yoki daromadlar moddiy qiymatliklar bilan to’lansa ushbu hujjatlarni o’rganish auditor uchun o’ta muhim ahamiyat kasb etadi;
  
• 
  korxonada o’tkazilgan auditorlik tekshiruvlari o’tgan yillardagi hisobotlari;
  
• 
  tovarlar, materiallar, xom ashyolar va hokazolarni etkazib berish shartnomalari;
  
• 
  moddiy javobgarlik to’g’risidagi shartnomalar.
  

Auditorning korxona xodimlari bilan rahbariyat tarkibidagi, buxgalteriya hisobi va ichki nazorat tizimidagi o’zgarishlar to’g’risidagi suhbatlari tekshiruv uchun zarur qo’shimcha axborotlar berishi mumkin. Bunday o’zgarishlarning natijalari ishchi hujjatlarda rasmiylashtirilgan bo’lishi lozim.
Tovar-moddiy zahiralar bilan bog’liq muomalalarni tekshirishda foydalaniladigan axborotlar korxonaning buxgalteriya hisobotlari va hisob registrlarida aks ettiriladi. Bulardan «Buxgalteriya balansi» (1-shakl)da - tovarmoddiy zahiralar to’g’risidagi ma’lumotlar balans aktivining II-«Aylanma mablag’lar» bo’limida joylashgan «Ishlab chiqarish zahiralari»moddasi (120 satr) va «tugallanmagan ishlab chiqarish» (130-satr) moddalarining ma’lumotlari tekshiriladi.