Тovar moddiy zahiralar hisobi

Kurs ishining nazariy-amaliy ahamiyati Tekshiruv jarayonida auditor quyidagilarni aniqlashi lozim:

• 
  zahiralarning haqiqatda mavjudligi;
  
• 
  zahiralar bilan bog’liq barcha muomalalarning buxgalteriya hisobi schyotlarida to’liq va to’g’ri aks ettirilganligi;
  
• 
  barcha zahiralar korxona mulki ekanligi ya’ni ularga mulkiy huquq mavjudligi, qarz sifatida aks ettirilgan summalar esa majburiyat ekanligi; * zahiralarni va ular bilan bog’liq majburiyatlarni baholashning to’g’riligi; * tovar-moddiy zahiralarni hisobga olish tamoyillari to’g’ri tanlanilganligi va qo’llanilishining to’g’riligi.
  

Tovar-moddiy zahiralarni tekshirishda quyidagi ma’lumot manbalaridan foydalaniladi:

• 
  Moddiy boyliklarni qabul qilish, hisobga olish, saqlash va berishga aloqador me’yoriy hujjatlar.
  
• 
  Hisob siyosati to’g’risidagi buyruq.
  
• 
  Tovar - moddiy zahiralar bilan bog’liq muomalalarni rasmiylashtirishga doir dastlabki hujjatlar.
  

I.Bob.Tovar–moddiy zaxiralar hisobi
1.1 Тovar-moddiy zahiralar haqida tushuncha.
Mehnat buyumlari yoki boshqacha qilib aytganda, moddiy resurslar asosiy vositalar bilan bir qatorda ishlab chiqarishning asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Ularning asosiy vositalardan farqi shundaki, materiallar har bir ishlab chiqarish tsiklida butunlay iste’mol qilinib, ishlab chiqarish jarayonida o’zining dastlabki jismoniy ko’rinishini yo’qotadi va ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxiga o’z qiymatini to’la ravishda o’tkazadi.
4-sonli “Тovar-moddiy zahiralari” deb nomlangan O’zbekiston Respub-likasi BHMSda tovar-moddiy zahiralari tarkibiga xo’jalik yurituvchi sub’ekt-larning quyidagi aktivlari kiritiladi:
Ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish jarayonida ishlatilishi ko’zda tu-tilgan xomashyo, materiallar, sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi buyumlar, yoqilgi, idishlar, ehtiyot qismlari, boshqa material-lar hamda arzon baholi tez eskiruvchi buyumlar;
Тugallanmagan ishlab chiqarish;
Хo’jalik yurituvchi sub’ektning oddiy faoliyatida sotish uchun mo’ljal-langan tayyor mahsulot va tovarlar.

Moddiy-ishlab chiqarish zahiralari mahsulot ishlab chiqarish jarayonida tutgan o’rinlari va xususiyatlariga qarab quyidagi guruhlarga bo’linadi:

xomashyo va asosiy materiallar;
yordamchi materiallar;
sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi qismlar;
chiqindilar;
yoqilg’ilar;
idish va idish materiallar;
ehtiyot qismlar;
inventar va xo’jalik jihozlari;
Хomashyo deb,hali sanoat ishlovidan o’tmagan va mahsulotlarning asosiy mod-diy qismini tashkil qiladigan mehnat buyumlariga aytiladi masalan: paxta toza-lash korxonalari uchun tozalashga keltirilgan paxta tolasi, metallurgiya zavodi uchun temir ruda, ko’n zavodiga keltirilgan oshlanmagan teri, un zavodiga kelti-rilgan bug’doy va hokazo. Хom ashyolarga sanoat ishlovini bir marta bo’lsa ham o’tgan mehnat buyumlari kiradi. Qayta ishlash korxonalari xom ashyosini, ko’pchilik hol-larda, qishloq xo’jalik mahsulotlari va qazib oluvchi sanoatning mahsulotlari tashkil etadi.