Tovu sh va uning talaffuzi

Amaliy ish. Savol va topshiriqlar. 1. O'zbek tilida so'z oxirida qanday tovush o'zgarishlari yuz berishi mumkin? 2. Qaysi tovushlar so'z oxirida jarangsizlanadi? 64 3. Qaysi tovushlar talaffuzda so'z oxirida tushib qoladi? 4. Talaffuz qilinmasa-da, imloda yoziladigan harflar ishtirok etgan so'zlarga misollar keltiring. (pas(t), sus(t), juf(t)... 5. Mazkur harflarning mavjudligini qanday aniqlaysiz? (Toshkentimiz jamoli, mol go'shti kabi) Yuqoridagidek topshiriqlarni bajarishda talabalar til materiallarini kuzatadilar, so'zlarni qiyoslaydilar, o'xshash va farqli tomonlarini sharhlaydilar. Mazkur jarayon faqat imlo savodxonligining shakllanishini ernas, balki tovush va harflarni farqlash, so'z ma'nosining o'zgarishida to'g'ri talaffuzning o'rni va ahamiyatini tushunib yetishga sabab bo'ladi, talaba so'z boyligining oshishiga, so'zlarni nutqiy vaziyatga qarab to'g'ri tanlash, o'z o'rnida to'g'ri qo'llashga ham o'rgatadi.
Amaliy ish: So'zning umumiy (grammatik) tahlilidan namuna.
Topshiriq. "Viloyat" so'zini grammatik tahlil qiling.
1-ish. Fonetik tahhl: [V] - undosh, jarangU, sirg'aluvchi, lab-lab; [I] — unli, lablanmagan, old qator, tor; [L] - undosh, jarangli, yon tovush, tiloldi; [O] - unli, lablangan, orqa qator, keng; [Y] - undosh, jarangli, til o'rta, sirg'aluvchi; ]A] - unli, lablanmagan, old qator, keng; [T] - undosh, jarangsiz, portlovchi, tiloldi.
1.1. So'z olti harf, yetti tovushdan iborat.
1.2. Vi-Io-yat -2 ta ochiq, Ita yopiq bo'g'in, 3 unli, 4 undosh tovushdan tarkib topgan.
2-ish. Morfemik tahlil: Viloyat — o'zak, tub so'z.
3-ish. Morfologik tahlil: Viloyat - ot, turdosh, sodda, aniq, bosh kelishikda, birlikda, III shaxsda.
4-ish. Leksik tahlil: Viloyat-mamlakatdagi yirik ma'muriyhududiy bo'linma, muzofot, oblast: Xorazm viloyati, Sirdaryo viloyati...
mustaqU ish: Yuqoridagi so'zga ma'nodosh va uyadoshlar topish. Ma'nodoshlar: viloyat, muzofot, hudud, oblast... «k
Uyadoshlar: viloyat - davlat, mamlakat, o'lka, elat, yurt,
hudud, tuman, mavze, daha, mahalla, depara, ko'cha, hovli...