Urganch davlat universiteti
Download 316,94 Kb.
|
diplom ishi 09-06-189
- Bu sahifa navigatsiya:
- Continue operatoriga misol
|
1.3. JAVA DASTURLASH TILIDA BOSHQARISH OPERATORLARI Chop etish operatori. Java tilida ma’lumotlarni chop qilish uchun System.out.println(“”); operatoridan foydalaniladi. uning o‘rniga sout so‘zini yozib Tab klavishini bosing. Natijada, sout o‘rnida System.out.println(“”); hosil bo‘ladi. Formatter orqali ma’lumotlarni chop etishda Java utiliti chaqirilgan bo‘lishi kerak. Yuqoridagi misolning programmasi quyidagicha bo‘lishi mumkin: package format_pech; import java.util.*; public class Main { public static void main(String[] args) { Formatter ff=new Formatter(); ff.format("Formatlash %s juda oson: %d %f","Java yordamida",10,98.6); System.out.println(ff); } }
Formatter klassiga qo‘shimcha klasslardan biri Scanner klassidir. Bu klass ma’lumotlar qaysi formatda bo‘lsa , shu formatda o‘qish ( xotiraga kiritish) imkonini beradi. Ma’lumotlar oqimi (ketma- ketligi) faylda ham bo‘lishi mumkin. Xuddi shuningdek, ma’lumotlarni klaviatura orqali (konsol) ham o‘qish imkoni mavjud. Ma’lumotlarni Scanner orqali o‘qish uchun Scanner ni hosil qilish kerak. Masalan, quyidagi Scanner Scanner ss=new Scanner(System.in); Klaviaturadan Scanner yordamida butun sonlarni, o‘nli kasr ko‘rinishidagi sonlarni ( haqiqiy sonlar), matnlarni kiritish va bu qiymatlarni mos turdagi o‘zgaruvchilarga taqdim etish uchun quyidagi metodlar qo‘llanadi. nextInt()- int turidagi butun sonlarni o‘qish uchun; nextShort()- short turidagi butun sonlarni o‘qish uchun; nextLong()- long turidagi butun sonlarni o‘qish uchun; nextByte()- byte turidagi butun sonlarni o‘qish uchun; nextFloat()- float turidagi haqiqiy sonlarni o‘qish uchun; nextDouble()- double turidagi haqiqiy sonlarni o‘qish uchun; next()- ixtiyoriy turni matn sifatida o‘qish uchun. Tanlash operatorlari. Java dasturlash tilida ikkita tanlash operatori bo’lib ular quyidagilar: 1. if operatori 2.switch operatori Masalani qo’yilishiga qarab ularning birini ishlatish mumkin. If tanlash operatori If operatori kodlashni ikkita yo’ldan biriga burib yuboradi. If operatori shart tekshiradi agar shart true(rost) bo’lsa amal bajariladi aks holda shart bajarilmaydi. If operatori, butun kod ishlashini ikkita yo‘ldan biriga yo‘naltirib yuboradi, ya’ni qo‘yilgan shart asosida kompilyator biror yo‘lni tanlab, o‘z ishini davom ettiradi. If tanlash operatori turlari if ifodasi if-else ifodasi nested if ifodasi if-else-if ladder (narvon) if opertori if ifodasinning sintaksisi quyidagicha: if(shart) { //operator1 } Bunda if operatorining ishlash jarayonini tahlil qiladigan bo’lsak ,shart tekshiriladi agarda shart bajarilsa operator1 bajariladi.Aks holda shart yolg’on bo’lsa if operatoridan keyingi operatorlar bajariladi.Quyidagi misolda voyaga yetgan yetmaganlikni tekshirish misolini ko’rib chiqamiz. public class If_misol{ public static void main(String[] args) { int yoshi=17; if(age < 18){ Sytem.out.print("Voyaga yetmagan"); } } } Bu dastur kodining ishlash prinspini ko’radigan bo’lsak ,o’smir yoshi e’lon qilinadi.Keyin if operatori yordamida unga shart tekshiriladi qo’yiladi.Agar o’smir yoshi 18 dan kichik bo’lsa “Voyaga yetmagan” degan xabar chiqadi. if-else ifodasi if-else operatorining sintaksisi quyidagicha: if(shart){ //operator1 } else { //operator2 } Shart tekshirish jarayonida shart true bo’lsa, if blokdagi amal bajariladi, aks holda else block dagi amal bajariladi Masalan,X nomalum int tipidagi son kiritaylik agrada x musbat son bo’lsa “1” chiqsin aks holda ekranga “2” chiqsin. public class If_else_misol{ public static void main(String[] args) { int x=5;
if (x<0) a=1; else a=2; System.out.println(a); } } Netsed if operatori. Netsed if operatorining sintaksisi quyidagicha: if( // If(shart){ // } } Ichma-ich joylashgan if operatordagi qiymatlar ketma-ket solishtiriladi. Agar qiymat biror variant bilan mos tushsa, shu variantga tegishli blok ichidagi operator yoki operatorlar bloki ishlaydi bu tanlov yakuniga yetadi. if-else-if (ladder-narvon)operatori. if-else-if operatorining sintaksisi quyidagicha: if(shart1){ //operator_1 }else if(shart2){ //operator_2 }else if(shart3){ //operator_3 } … else{ //operator_n } if-else-if operatorida shart tekshiriladi.Shart1 tekshiriladi,agarda shart2 bajarilmasa keying shart3ga o’tadi va shu tariqa davom etadi. ? amali. Java da shartli operatorning xususiy holi sifatida ? amali kiritilgan. Uning ko‘rinishi quyidagicha: Mantiqiy ifoda ? ifoda1 : ifoda2; Bu amal quyidagicha ishlaydi: Mantiqiy ifoda ning qiymati tekshiriladi. Agar u rost bo‘lsa, bu amalning natijasi ifoda1 ning qiymatiga teng bo‘ladi, aks holda ifoda2 ning. Masalan, s= x<0 ? a+1 : a-1; Agar x<0 bo‘lsa, s ning qiymati a+1 ifodaning qiymatiga, aks holda a-1 ifodaning qiymatiga teng bo‘ladi . Ikki sonning maksimumini topishni bu amal yordamida quyidagicha yozish mumkin: s= a Bu amaldan foydalanish juda ko‘p qulayliklar tug‘diradi.
Java da maxsus tanlash (switch) operatori kiritilgan. Bu operatorning ko‘rinishi va ishlashi quyidagicha: switch (ifoda) { case 1-qiymat: operatorlar ketma-ketligi; break;
case 2-qiymat: operatorlar ketma-ketligi; break; …
… case N-qiymat: operatorlar ketma-ketligi; break;
default: operatorlar ketma-ketligi; } Bu yerda ifodaning qiymati byte, short, int, char turlaridan biri bo‘lishi mumkin. Xuddi shuningdek, case dan keyin keladigan qiymatlar ham ifodaning turi bilan bir xil bo‘lishi shart. Bu operator: 1. Qavslar ichida turgan ifodani hisoblaydi; 2. Ifodaning qiymati case dan keyin keladigan qiymatlar bilan ketma-ket solishtiriladi; 3. Ifodaning qiymati qaysi bir case dan keyin keladigan qiymatga teng bo‘lsa,, unga mos operatorlar ketma-ketligi bajariladi; 4. break operatori switch blokidan chiqishni ta’minlaydi, ya’ni programmaning bajarilishi } qavsdan keyingi operatorga uzatiladi. 5. Agar ifodaning qiymati case dan keyin keladigan qiymatlarning hyech qaysisiga teng bo‘lmasa, default dan keyin keladigan operatorlar ketmaketligi bajariladi. Misol. Quyidagi programma K o‘zgaruvchining qiymatlariga qarab, haftaning kunlarini aniqlaydi. package hafta_runlaru; public class Hafta_kunlari { public static void main(String[] args) { int k; k=5; switch (k){ case 1:System.out.println("Bugun dushanba "); break;
case 2:System.out.println("Bugun seshanba "); break;
case 3:System.out.println(" Bugun chorshanba "); break;
case 4:System.out.println("Bugun payshanba "); break;
case 5:System.out.println("Bugun juma "); break;
case 6:System.out.println("Bugun shanba "); break;
case 7:System.out.println("Bugun yakshanba "); break;
default: System.out.println("Bunaqa kun yo‘q "); } }
Sikl operatorlari. Bu operatorning ko‘rinishi quyidagicha: for (sikl parametrini aniqlash; shart; o‘zgarish qoidasi){ // takrorlanuvchi operatorlar } Masalan,
int i;//1-misol for (i=1;i<10,i=i+1){…} Bu ikki satrni quyidagicha ham yozish mumkin: for (int i=1;i<10,i=i+1){…}//2-misol yoki for (int i=1;i<10,i+=1){…} yoki for (int i=1;i<10,i++){…} Bu turdagi sikl operatori quyidagi qonuniyat bo‘yicha ishlaydi: 1. Sikl boshida bir marta sikl parametri aniqlanadi. Sikl parametrini aniqlash deganda, parametrga boshlang‘ich qiymat (agar parametr siklgacha ta’riflangan bo‘lsa,, 1-misol) berish yoki sikl parametrini ta’riflash va unga boshlang‘ich qiymat berish (2-misol) tushuniladi. 2. Shart tekshiriladi. Agar shart rost bo‘lsa, takrorlanuvchi operator bajariladi, aks holda sikl yakunlanadi. 56 3. O‘zgarish qoidasi bo‘yicha parametrning navbatdagi qiymati hosil qilinadi va 2-holatdan boshlab yana takrorlanadi. Bu turdagi sikl operatorida takrorlanuvchi operatorlar bir marta ham bajarilmasligi mumkin. Siklda takrorlanuvchi operatorlar bitta bo‘lsa, {} qavslarni qo‘ymasa xam bo‘ladi. Agar sikl parametri faqat siklning ichidagina ishlatilsa, uni sikl ichida ta’riflash maqsadga muvofiq, chunki sikldan chiqish bilan bu parametr yo‘qoladi. O‘zgaruvchilarning ta’sir doirasi mavzusida bu haqda batafsil to‘xtalamiz. Quyida 7.1-rasmdagi algoritmning f(i)=i uchun programmasini keltirilgan: public class Summa { public static void main(String[] args) { int s=0, n=20; for (int i=1; i<=n; i++) s+=i;
System.out.println("summa= " +s); } }
Massiv elementlarining yig‘indisini topish programmasini for operator yordamida quyidagicha yozish mumkin: public class Main { public static void main(String[] args) { int i; double s=0; double A[]={2,5,6,-7,10,9,12,4,25,1}; for (i=0;i s+=A[i];
System.out.println("s="+s); } }
Bu programmada A.length massiv elementlarining sonini aniqlovchi programma keltirilgan [1]: package tub_son; public class Tub_son { public static void main(String[] args) { int n;
boolean b=true; n=13;
for(int i=2; i<=n/i; i++){ if ((n%i)==0){ b=false; break;
57 } }
if (b) System.out.println("Tub"); else System.out.println("Tub emas"); }}
Java tilada for sikl operatorining for-each versiyasi mavjud bo‘lib, bu operator massivlar bilan ishlash jarayonida ma’lum qulayliklar yaratadi. Buni massiv elementlarining yig‘indisini hisoblash programmasi misolida ko‘ramiz. double s=0; double A[]={2,5,6,-7,10,9,12,4,25,1}; for (double x:A) s+=x; Bu yerda x o‘zgaruvchiga iteratsion o‘zgaruvchi deyiladi va uning turi massiv elementlarining turi bilan bir xil bo‘lishi kerak. Bu sikl operatori ishlaganda, x o‘zgaruvchiga ketma-ket A massivning elementlarini taqdim etadi. Massiv elementlarining sonini operatorning o‘zi nazorat qiladi. x o‘zgaruvchiga A massivning elementlarini ketma-ket taqdim etishini uni chop etib, ishonch hosil qilish mumkin. Masalan, quyidagi ko‘rinishda: public class Main { public static void main(String[] args) { double s=0; double A[]={2,5,6,-7,10,9,12,4,25,1}; for (double x:A) { s+=x;
System.out.println("x=" +x); } System.out.println("s=" +s); } } for-each ko‘rinishidagi sikl operatorini ko‘p o‘lchovli massivlarga ham qo‘llash mumkin. Buni quyidagi misolda ko‘ramiz: public class Main { public static void main(String[] args) { int i,j, s=0; int A[][]=new int[3][4]; // A massiv elementlarini hosil qilish for (i=0;i<3;i++) for (j=0;j<4;j++) A[i][j]=(i+1)*(j+1); // Massiv elementlarini yig‘ish for (int x[]:A) for (int y:x) s+=y; System.out.println("s="+s); } }
Programma ishlaganda, s=60 chop etiladi. Programmadagi int x[]:A ga e’tibor bering. Bu holda iteratsion o‘zgaruvchi massivdan iborat ekan. VERGUL OPERATORI. Shunday hajmlar ham bo’ladiki for siklining inisializasiya va interasiya bo’limlari bir necha operatorlarni talab qiladi. For siklining sarlavhasidagi figurali qavsning qo’shma operatorida qo’yish mumkin emas,Java alternative yo’l taqdim etadi.Vergul bir necha operatorlarni bo’lish(ajratish) uchun faqatgina for n operatorining aylana qavslari uchun ruxsat etiladi. Pastda for siklliga misol keltirilgan.Bu erda inisializasiya bir nechtadan operator mavjud. class Comma { public static void main(String args[]) { int a, b; for (a = 1, b = 4; a < b; a++, b--) { System.out.println("a = " + a); System.out.println("b = " + b); }
} } Xulosa qilib shuni aytib o’tish kerakki,sikl bor yo’g’i ikki martta bajariladi. С: \> java Comma а = 1
b = 4 а = 2
b = 3 while -sikl operatori. while-sikl operatorining ko‘rinishi quyidagicha: while (shart){ // takrorlanuvchi operatorlar } Bu operator ishlaganda, oldin shart tekshiriladi. Agar shartning qiymati rost bo‘lsa,, takrorlanuvchi operatorlar bajariladi va bu jarayon shart yolg‘on bo‘lguncha davom etadi. Qachonki shart yolg‘on bo‘lsa, ya’ni shart bajarilmasa, } dan keyingi operatorga bajarilish uzatiladi. Agar takrorlanuvchi operatorlar soni bitta bo‘lsa, bu operatorni while (shart) takrorlanuvchi operator; ko‘rinishida ham yozish mumkin. Xuddi shuningdek, bu operatorni while (shart) ;ko‘rinishida ham qo‘llash mumkin. do-while Operator bajariladi va undan keyin Izox: Bu erda gohida sikl tanasini bo’lmaganda bir martta bajarishga ehtiyoj seziladi,hattoki mantiqiy ifoda boshdan false mohiyatini qabul qilayotgan bo’lsada,bunday paytda Javada do-while siklli konstruksiya qo’llaniladi.Uning umumiy ko’rinishi quyidagicha. [ inisializasiya; ] do { tana; [iterasiya;] } while ( yakunlash ); Keyingi misolda sikl tanasi yakunlash shartini birinchi tekshirilishigacha bajaradi.Bu iterasiya nkodini yakunlash sharti bilan joylashtirishni ta’minlaydi. class DoWhile { public static void main(String args[]) { int n = 10; do {
System.out.println("tick " + n); } while (--n > 0); } }
Java tilida goto operatori mavjud emas.Shuning uchun ham ayrim hollarda gotoni,break operatori o’rinbosarlik vazifasini bajaradi.Bu operator blokni ishlashi to’xtatilib boshqarishni operatorga berishi haqida ma’lumot beradi.Bloklarni nomlash uchun Javada belgilar mavjud. Break operatori sikllar bilan ishlash jarayonida va switch operatorlarida belgisiz ishlasa ham bo’ladi. Masalan:bu programmaga uchta blok kritilgan,har birini o’zining belgisi mavjud.Ichkari blokda turgan break operatori blokidan so’ng turgan operatorni o’tishini chaqiradi.Bunda ikkita println operatori tushurib qoldiriladi. class Break { public static void main(String args[]) { boolean t = true; a: { b: {
c: { System.out.println("Before the break"); // Перед break if (t) break b; System.out.println("This won't execute"); //He будет выполнено } System.out.println("This won't execute"); // He будет выполнено } System.out.println("This is after b"); //После b } } } Programmadan so’ng siz quyidagi natijani olasiz: С:\> Java Break Before the break This is after b
ayrim variantlarda keyingi iterasiyaga tezda o’tish talab etiladi.Bu maqsadda Javada continue operatori yaratilgan. Keyingi misolda continue operatori har bir qatorda ikkitadan raqam ishlatilishi uchun qo’llaniladi. class ContinueDemo { public static void main(String args[]) { for (int i=0; i < 10; i++) { System.out.print(i + " "); if (i % 2 == 0) continue; System.out.println(""); } }}
Agar indeks aniq bo’lsa,unda sikl yangi qatorda xulosasiz davom etadi.Bu programmaning natijasi quidagicha ifodalanadi: С: \> java ContinueDemo 0 1 2 3
4 5 5 7
8 9 class ContinueLabel { public static void main(String args[]) { outer: for (int i=0; i < 10; i++) { for (int j = 0; j < 10; j++) { if (j > i) { System.out.println(""); continue outer; } System.out.print(" " + (i * j)); } } }} Xuddi break operatoridagidek continue operatorida ham belgi yuklash nmumkin. Continue operatori bu programmada hisobi bilan ichki siklni yakunlashiga va keyingi hisobli tashqi sikl iterasiyasiga olib keladi.Ish jarayonida programma quyidagi satrlarni taqdim etadi: С:\> Java ContinueLabel 0 0 1
0 2 4 0 3 6 9
0 4 8 12 16 0 5 10 15 20 25 0 6 12 18 24 30 36 0 7 14 21 28 35 42 49 0 8 16 24 32 40 48 56 64 0 9 18 27 36 45 54 63 72 81
Download 316,94 Kb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish