Ушбу китобни Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти муҳтарам И

танга), ўрта тоифадаги мадрасаларники (39 та мадраса) 35 000 
тангадан 12 000 тангагача (жами: 961 000 танга), қуйи тоифа-
га мансуб мадрасалар юздан ортиқ бўлиб, уларнинг вақфи 
минг тангадан ўн минг тангагачадир. Бу мадрасаларнинг уму-
мий вақф миқдори 500 000 тангага етгани кўрсатилган
36
. Шу-
нингдек, архив ҳужжатларида ҳам мадрасаларни вақф мулки 
ва йиллик даромади қайд этилган
37
.
Амир Шоҳмурод давридан бошлаб инқилобгача бўлган 
даврда давлатманд шахслар мадраса ҳамда ҳужраларни 
34
Ғафуров
У
.
XIX аср Тошкент мадрасалари . 
35
Қаранг :ЎзР МДА .И
-
29
-
жамғарма ,
5
-
рўйхат
,
999
а
-йиғмажилд
,
90
-
99
-
варақлар. 
36
Абдурауф Фитрат .Танланган асарлар .I жилд .
–
Т :.Маънавият
,
0222
.
–
Б .
555
-
550
( .
Бундан кейин :Фитрат .Танланган асарлар .I жилд.). 
37
ЎзР МДА .И
-
508
-
жамғарма ,
5
- рўйхат
,
792
-
йиғмажилд . 

---

14 
таъмирлаб, уларни талабаларга ижарага берган. Шу сабабли 
амирликда кўплаб мадрасалар барпо этилиб, хароба ҳолга 
келганлари таъмирланди
38
. Муҳаммад Али Балжувоний ҳам 
мадрасаларнинг ҳужралари олди-сотдиси (яъни, таъмирлаш 
мақсадида олингани) ҳақида маълумот беради
39
. Мадрасага 
яқин ҳужраларнинг ижара ҳақи юқори бўлган. Агар талаба-
нинг ижара ҳақини тўлашга маблағи бўлмаса, айрим ижара 
эгалари талабаларга олган илмидан унга ҳам ўргатиш шарти 
билан ижарага қўйган. Шу билан улар ҳам саводларини 
чиқарганлар
40
.
Архив ҳужжатлари билан танишганда Бухоро шаҳридаги 
мадрасаларда ижарага турган мударрислар ва талабалар 
ҳақида маълумотларга дуч келдик. Жумладан, «Абдуллахон» 
мадрасасида бешта, «Мадрасаи Олий»да олтита ҳужра бўшаб, 
бўш ҳужраларга тавсия этилган талаба номлари кўрсатилган
41
. 
Бошқа ҳужжатда эса Мулло Мир Юнус ва Мулло Мир Сулай-
мон исмли талабаларга «Жўйбори Калон» мадрасасидан бир 
ҳужрани 18 тилла миқдорда ижарага бериш ёзилган ва яна 
шунга ўхшаш кўплаб ҳужжатлар ҳам мавжуд
42
. 
38
Аштархонийлар мадрасаларни буздирган. 
39
Муҳаммад Али Балжувоний .Тарихи нофеий( .Тожик тилидан таржима ,сўз 
боши ва изоҳлар муаллифлари Воҳидов Ш .,
Чориев З .).
–
Т :.Академия
,
0225
.
–
Б
.
91
.
(Бундан кейин :Муҳаммад Али Балжувоний .Тарихи нофеий.). 
40
Садриддин Айни .Воспоминания .Перевод с таджикского Анны Розенфельд .
Издательство академии наук СССР .
–
Москва .Ленинград
.
5782
.
–
С
.
571
-
578
( .
Бун-
дан кейин :Садриддин Айни .Воспоминания.). 
41
2.0
.
иловага қаранг . 
42
Қаранг :ЎзР МДА .И
-
508
-
жамғарма ,
5
- рўйхат
,
5771
-
йиғмажилд
.
90
,
28
,
29
,
12
,
82
,
81
-
варақлар. 

---

15