Ушбу маърузалар матни таълим сощаси «Кимёвий технология ва биотехнология» йыналишларида бакалаврлар тайёрлаш учун «Органик, но



Download 2,29 Mb.
bet4/49
Sana24.02.2022
Hajmi2,29 Mb.
#222969
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49
Bog'liq
OMKT ma'ruz a

Эритувчилар ва экстрагентлар


Яқин кунларга қадар бензин, бензол ва этанол асосий эритувчи ва экстрагент ҳисобланиб келинган. Халқ хўжалигининг бошқа тармоқлари саноатини бу эритувчилар қаноатлантирмайди. Шунинг учун синтетик эритувчилар яратиш орқали замонавий техника талабларини қондириш лозим. Эритувчилар ва экстрагентларга бўлган замонавий талаблар қуйидагилардир: биринчидан, арзон, иккинчидан, маҳаллий хомашёлардан синтезланувчи, учинчидан, экологик безарар бўлиши зарур. Бундай эритувчи ва экстрагентлар углеводороднинг хлорли ҳосилалари (тетрахлорметан, дихлорметан, три- ва тетрохлорэтилен), спиртлар (этанол, пропанол, бутанол, пентанол), оддий эфирлар (диэтил, диизопропил ва юқори молекуляр), кетонлар (ацетон, метилэтилкетон, изопропилметилкетон), мураккаб эфирлар (этил-, бутил- ва пентил ацетатлар), шунингдек, диметилформамид ва диметилсульфоксид.

Органик ва нефткимё синтези жараёнлари учун асосий хомашёлар


Юқорида кириш қисмида таъкидлаб ўтилганидек органик моддалар ишлаб чиқариш табиий манбааларига; нефт, табиий газ ва кўмирга боғлиқ. Улардан деярли барча органик синтез учун зарур бўлган хомашёлар: парафинлар, олефинлар, ароматик бирикмалар, ацетилен ва синтез гази олинади.

Парафинлар


Органик синтез учун зарур бўлган тўйинган углеводородларни қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин.
а) Қуйи молекуляр парафинлар.
б) Юқори молекуляр парафинлар.
Қуйи молекуляр парафинлар. Метандан бутангача бўлган углеводородлар оддий шароитда газ, пентан эса қуйи ҳароратда қайнайдиган суюқликдир. Метан қийин сиқулувчан газ, қолган бирикмалари эса паст ҳароратда босим остида сув билан осон конденсатланади. Қуйи парафинлар сувда ва поляр эритувчиларда ёмон эрийди, лекин қаттиқ адсорбентларда активлаштирилган кўмирда яхши ютилади. Молекуляр массалари ортиб бориши билан адсорбиланиш ҳам ортиб боради. Уларнинг бундай хусусиятидан қуйи парафинларни бир-биридан ажратишда фойдаланилади. Қуйи парафинларнинг ҳаво билан аралашмаси портловчи аралашма ҳисобланади. Шунинг учун қуйи парафинлар билан ишлаганда вентиляцияга алоҳида эътибор бериш лозим. Захарлилиги юқори эмас, лекин доимий ишлаганда улар билан ҳушёр бўлиш лозим. Чунки доимий нафас олинганда наркотик сингари таъсир этиши мумкин. Қуйи парафинлардан метан, изопентан, нормал ва изобутан органик синтез учун кенг кўламда қўлланилади.

Download 2,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish