Virusologiya fanidan laboratoriya mashg`ulotlari ishlanmasi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI

«TASDIQLAYMAN» Urganch davlat universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektori: _____________dots. S. Xodjaniyazov “ ­­” . “ ” 2021 yil

VIRUSOLOGIYA FANIDAN
LABORATORIYA MASHG`ULOTLARI ISHLANMASI

(2021-2022 o‘quv yili 2 kurs)

Bilim sohasi:		100 000 – Gumanitar
Ta’lim sohasi:		140 000 – Tabiiy fanlar
Bakalavriat yo‘nalishi:		5140100 – Biologiya (turlari bo’yicha)

Semestr Mashg‘ulotlar	3	4	Jami
Ma’ruza	30	30	60
Laboratoriya mashg`ulot	30	30	60
Mustaqil ta’lim	90	60	150
Umumiy o‘quv soati	150	120	270
Kredit miqdori	5	4	9

Mazkur fanning ishchi o‘quv dasturi 5140100 – Biologiya (turlari bo’yicha) yo’nalishi uchun Oliy va o’rta maxsus, kasb–hunar ta’lim yo’nalishlari bo’yicha O’quv-uslibiy birlashmalar faoliyatni Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 2020 yil 29 avgustdagi 4- sonli bayonnomasi bilan ma`qullangan.

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirining 2020 yil 29 avgustdagi 452-sonli buyrug’i bilan ma`qullangan fan dasturlarini tayanch oliy ta’lim muassasasi tomonidan tasdiqlashga rozilik berilgan.

Mazkur ishchi o‘quv dasturi Tabiiy fanlar fakulteti Kengashining 2021 yil 30.06.dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan. (№ 1-sonli bayonnoma).

Mazkur ishchi o‘quv dasturi “Biologiya” kafedrasining 2021 yil 28.06. dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan. (№ 1-sonli bayonnoma).

Tuzuvchilar:	“Biologiya” kafedrasi stajior o’qituvchi M.I.Ro’zmetova
Taqrizchi:	UrDU, “Biologiya” kafedrasi dotsent I.Ismayilova

Tabiiy fanlar
fakulteti dekani: dots.X.Q.Polvonov
“Biologiya” kafedrasi mudiri: dots.Z.R.Tojiyev


Laboratoriya mashg’ulotlarining soatlar bo’yicha taqsimlanishi

№	Laboratoriya mashg’ulotlar mavzulari	Dars soatlari hajmi
4-semestr
	Virusologiya laboratoriyasining tuzilishi va unda ishlash qoidalari.	2
	Fitopatogen virusli kasalliklarning belgilari.	2
	Atlaslar va jadvallarga asoslangan holda odam va hayvonlarning virusli kasalliklari alomatlarini o’rganish.	2
	Viruslarning tarqalishi va keltirilgan zararini anqlash.	2
	Viruslarning yuqish yo’llarini o’rganish.	2
	Viruslarni harorat ta’sirida inaktivatsiya nuqtasini aniqlash.	2
	Viruslarning oxirgi suyulish darajasini aniqlash.	2
	Viruslarni izoelektrik nuqtasini aniqlash.	2
	Viruslarning qisman tozalangan preparatini olish.	2
	Toza virus preparatini olish usullarini o’rganish.	2
	Virus preparatining miqdori va tozaligini aniqlash.	2
	O’simlik viruslarini indikator o’simliklar yordamida aniqlash.	2
	Pretsipitatsiyaga asoslangan diagnostika ishlash printsipini o’rganish.	2
	Immunodiffuziyaga asoslangan va ularning viruslarni aniqlashda qo’llanilishini o’rganish.	2
	Immunoferment analizi usuli va uning viruslar diagnostikasida qo’llanilishini o’rganish.	2
	Jami	30

1-labarotoriya mashg’uloti. Mavzu:Virusologiya laboratoriyasining tuzilishi va unda ishlash qoidalari.
Ishdan maqsad: Talabalarga virusologiya loborotoriyasining tuzilishi va unda ishlash qoidalarini o’rgatish.
Kerakli jixozlar: boks, aftaklaf ,virusologiya loborotoriyasining tuzilishi va unda ishlashni aks ettiradigan rasmlar va vidiolar.
Ishning boorish: Virusologiyadan olib boriladigan amaliy mashg’ulotlar, itshiy tadqiqot ishlari maxsus jihozlangan laboratoriyalarda, xdyvonlar bilan o’tkaziladigai tajribalar vivariylarda, o’simliklar bilan olib boriladigan tajribalar issiqxonalarda, xayvonlar, odam, o’simljk to’qimalari, xujayra kulturalari (ekmalari) va bakteriofaglar bilan o’tkaziladigan tajribalar bakteriotsid lampalar bilan sterillangan bokslar yoki ayrim xonalarda ollb boriladi. Boks oldedagi xonada boksga kirishda kiyiladigan maxsus kiyimlar saqlanadi. Boksda eng zarur asbob- uskunalargina saqlanadi: stol, stullar, instrumentlar uchun shisha shkaf, gaz gorelkasi, gugurt, katta -kichik qaychilar, skalpellar, pintsetlar, ignalar, sterilizator, ishlatilgan pipetkalar saqlanadigan 2% li fenolli yoki xloraminli idish, dezaktivatsiya qilish uchun ishlatiladigan fenol yoki xloraminli idish, ishlatilgan materiallarni soladigan idish, 70% li yodni spirtli eritmasi Virusologiya laboratoriyasi yana elektron irobirkalar uchun shtativlar, sterillangan oddiy va paster pipetkalari, steril probirkalar, odddy va mum qalamlar, leykoplastir, steril paxta va hokazolar. Bundan tashqari boksga har bir vazifani bajarish uchun ishlatiladigan materiallar vaeritmalar olib kirilib, ish tamom bo’lgandan so’ng olib chiqib ketiladi. Yana bir ayrim xonada viruslarni toza preparatlarini olishda ishlatiladigan xar xil aylanish tezligida ishlaydigan sovutgichli sentrifutalar bo’ladi (minutiga 6-12 mingdan 30- 60 ming.martaayl.tez.) mikroskop, spektrofotometr, elektroforez, xromatografiya asboblari (fraktsiyalarii avtomatik yig’uvchi kollektorlar), distillangan suv olish asbobi, gomogenizator, texnik va analitik torozilar, quritish shkaflari, sovutgich, termostat, rN -metr, diffuziya nasosi, liofil qurittich va hokazolarga ega bo’lishi lozim.Virusologiya laboratoriyasining tuzilishyanyng tashkillashtirish printsiplari va unda ishlash sharoitlari,ishlash joylarini taqsimlanishi, yuvish va dezinfektsiyalashxonasi, asosiy asbob—uskunalar, reaktiv va oziqa muxitlar, shishadan yasalgan idish va asbob - uskunalar, sterillash antizardob olish va tayyorlash, viruslarni saqlash, virusologiya laboratoriyasida dezinfektsiya va sterilizatsiya shartlari, ayniqsa meditsina va veterenariya virusologiyalari
sohasidagi amaliy mashg’ulotlar bilan Gyunter Shtarkening "Prakticheskaya virusologiya" (1968) o’quv qo’llanmasi asosida bo’lishi kerak.