Xitoy xalq respublikasidagi kam sonli millatlarnig hol-ahvoli, turmush tarzi, madaniyati, dini va bayramlari

Xitoy xalqlarining dini

Xitoyda din necha ming asrlardan beri madaniyatning asosiy bo’laklaridan biri hisoblanib keladi.

Juda ko’p odamlar Xitoyda din yo’q deb hisoblashadi. Aslida esa yuz millionga yaqin inson dinga sig’inadi. Xitoy Xalq Respublikasi ko’p millatlik davlat hisoblanadi. Mamlakatda Buddizm, Daosizm, Islom, Xristian kabilar asosiy din bo’lsa, bundan tashqari yana Sala, Dongjeng, Dongba dinlari ham mavjuddir. Dinga e’tiqod qiluvchilarning soni yuz millionni tashkil etadi. Xitoydagi kam sonli millatlarning deyarli barchasi o’z diniga egadir. Turli millatlar, turli odamlar bir dinga e’tiqod qilishlari mumkin. Misol uchun, uyg’ur, qozoq, qirg’iz, tatar, o’zbek, tojik, dongsian, sala, boan kabi o’n millat Islom diniga sig’inishadi. Tibet, mog’ul, luoba, mengba, tu, yugu millatlari esa Buddizm dini (Lama deb ham ataladi)ga ishonishadi. Day bulan, doanglar xinayanaga e’tiqod qilshadi. Xritian dinini miao, yao, yi millatlari qabul qilishgan. Bularning orasidan Buddizm va Islom diniga e’tiqod qiluvchilarning aholisi eng ko’pi sanaladi.

Xitoyda din erkin bo’lib, har bir fuqaro o’zi tanlagan dinga bo’ysunadi. Organlar, jamiyat va fuqarolar tomonidan dinga majburan e’tiqod qildirish mumkin emas. Jamiyatda esa dinga egalar bilan dini bo’lmaganlar ajratilmay bir xil qaralib, ularning pag’onasi tengdir.

Mamlakat dinlarning bayram tadbirlarini o’tkazishni muhafazalaydi. Va barcha dinlar o’z tadbirlarini o’z urf odatlariga mos holda o’tkazishadi. Dinlar orasida bir birining diniga aralashmaslik, o’zaro hurmat hurmatni saqlash lozimligi qonunda belgilab qo’yilgan. Yana qonunga muofiq, din siyosatga siyosat dinga aralashmaydi deb qaytd etilgan. Barcha din mustaqildir.

Xitoy siyosati xalqning dinini hurmat qilishni va muhofaza etishga katta e’tibor qaratishadi. Misol uchun, Tibetliklarning asosiy dini Buddizm dini ekanligini ta’kidlab o’tdik, u yerda hozirgi kunda 1700 dan ortiq ibodatxona mavjud bo’lib, qirq mingdan ortiq rohiblar faoliyat yuritadi. Bu dinga sig’inuvchilar orasida deyarli barchasining uyida o’zining ibodat qiladigan joylari ham mavjud. Har yili Tibet avtanom rayoni markazi Lasa shahriga milliondan ortiq Buddizm dinidagilar kelib, bu yerdagi ibodatxonalarni ziyorat etishadi. XX asrning 80 yillarida Xitoy hukumati tomonidan Tibet xalqiga ikki yuz million yuan miqdorda pul beriladi. Bu mablag’ hududdagi ibodatxonalarni qaytadan ta’mirlash uchun qaratilgandi. Pekin va Lasa shaharlarida Xitoy Tibet tili Yuqori Buddizm institute va Tibet Buddizm institute faoliyat ko’rsatadi.

Shinjiang avtanom hududida yigirma uch mingdan ortiq masjidlar bo’lib, u yerda o’ttiz mingga yaqin din vakillari faoliyat olib borishadi. Shinjiangda Islom institute ochilgan bo’lib, u yerda yuqori darajali din vakillarini tarbiyalashadi. Hukumat tomonidan Qur’on va Islom diniga oid kitoblar xitoy, uyg’ur va qozoq tillariga tarjima qilingan. Shu bilan birga Buddizm dini kitoblari hamda Bibliya ham tarjima qilingan.

Tibet, Shinjiangdagi millatlar bilan bir qatorda boshqa kam sonli millatlarning dinlari davlat tomonidan hurmat qilinadi va muhofazalanadi.