Zargarlik sanoati va uning O`zbekistondagi o`rni

Zargarlik sanoatini rivojlantirishining asosiy istiqbollari
Reja:
1. Zargarlik sanoati va uning O`zbekistondagi o`rni.
2. Yurtimizda zargarlik sohasini rivojlantirish uchun amalga oshirilayotgan ishlar.
3. Zargarlik sanoatini yanada rivojlantirish chora tadbirlari to`g`risida Prezident qarori.

Zargarlik sanoati va uning O`zbekistondagi o`rni.
Zargarlik sanoati - yuksak badiiy ishlov berish yoʻli bilan nodir metallar va qimmatbaho toshlardan, shuningdek, boshqa metallardan buyumlar, taqinchoqlar ishlab chiqaradigan sanoat tarmogʻi. Zargarlik sanoatida xom ashyo sifatida qimmatbaho va rangli metallar (platina, oltin, kumush va boshqalar), ularning qotishmalari, qimmatbaqo va yarim qimmatbaho toshlar (feruza, fionit, olmos, aqiq, zumrad, yoqut), tabiiy toshlar, plastmassa, suyak, emal, shisha va boshqalar ishlatiladi.
Oʻzbekistonda Zargarlik sanoati korxonalari Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlar qoʻmitasi huzuridagi "Fonon" ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi tarkibida. Ularning yiriklari: "1-Toshkent zargarlik korxonasi", "2-sonli zargarlik zavodi", "Hyp" davlat badiiy zargarlik markazi, "3-sonli zargarlik zavodi", "Kumush" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi, "EyshnReyz" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi (Toshkent sh.), Shaxrisabz zargarlik korxonasi (Shahrisabz sh.), Burchmulla zargarlik zdi (Burchmulla qishlogʻi). 1992-yilda ishga tushgan Zarafshon shahridagi Navoiy zargarlik zdi (avvalgi "Zarispark" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi) respublikadagi yetakchi zargarlik korxonasi hisoblanadi.
Bu korxonalar 585 va 750 asillik darajali (probali) tilla qotishmasi, 925 asillik darajali kumush qotishmasidan turli xildagi zargarlik buyumlari (sirgʻa, uzuk, zargarlik zanjirlari, sovgʻabop mahsulotlar, kumushdan yasalgan oshxona anjomlari, yuqori badiiy sifatga ega boʻlgan zargarlik buyumlari, yakka buyurtmalar, yangi zargarlik buyumlarining modellari)ni ishlab chiqaradi. Shaxrisabz va Burchmulla zargarlik korxonalarida zargarlik buyumlarini i.ch. bilan birga qimmatbaho va qimmatbaho boʻlmagan toshlarga qirrali ishlov beriladi. "Fonon" IIB ilmiy-texnika labolatoriyalarida zargarlik sohasida ishlatiladigan turli rangdagi sunʼiy kristallar oʻstiriladi.
Zargarlik sanoati korxonalari bilan bir qatorda Respublikada buyurtmachining ashyosidan zargarlik buyumlari tayyorlash va ularni taʼmirlash bilan shugʻullanuvchi zargarlik ustaxonalari va yakka tartibda ishlovchi zargarlar ham faoliyat koʻrsatmoqda). Respublikada ishlab chiqariladigan va chetdan keltiriladigan Zargarlik sanoati mahsulotlari sifati va asillik darajasini Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1994-yil 8-fevraldagi farmoni bilan tashkil qilingan Davlat asillik darajasini belgilash palatasi nazorat qiladi. 2001-yil 7-dekabrda "Qimmatbaho metallardan yasalgan buyumlarning asillik darajasi va tamgʻalanishi toʻgʻrisida" Oʻzbekiston Respublikasining qonuni qabul qilindi. 1999-yilning 4-iyunida Oʻzbekiston Respublikasining Davlat asillik darajasini belgilash palatasi Asillik darajasi palatalarining Yevropa uyushmasiga toʻla huquqli aʼzo boʻldi.
Davlat asillik darajasini belgilash palatasi qimmatbaho metallardan yasalgan buyumlarning sofligini tekshirish va tamgʻalash Xalqaro konvensiyasiga kirish masalalari bilan 1996-yildan shugʻullanib keladi va kuzatuvchi mamlakat maqomida uning barcha kengashlarida qatnashadi.
Oʻzbekiston zargarlik sanoatida xom ashyo sifatida ishlatiladigan rangli metallar, qimmatbaho va yarim qimmatbaho toshlar respublikaning oʻzidagi sanoat korxonalarida ishlab chiqariladi va konlardan qazib olinadi.
Xorijda zargarlik sanoati rivojlangan mamlakatlar qatoriga AQSH, Italiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya, Rossiya, Ukraina, Hindiston, Xitoy va boshqa mamlakatlar kiradi.
Zargarlik sanoatini rivojlantirishning asosiy istiqbollari

Zargarlik sanoati va uning O`zbekistondagi o`rni.

Zargarlik sanoati - yuksak badiiy ishlov berish yoʻli bilan nodir metallar va qimmatbaho toshlardan, shuningdek, boshqa metallardan buyumlar, taqinchoqlar ishlab chiqaradigan sanoat tarmogʻi. Zargarlik sanoatida xom ashyo sifatida qimmatbaho va rangli metallar (platina, oltin, kumush va boshqalar), ularning qotishmalari, qimmatbaqo va yarim qimmatbaho toshlar (feruza, fionit, olmos, aqiq, zumrad, yoqut), tabiiy toshlar, plastmassa, suyak, emal, shisha va boshqalar ishlatiladi.
Oʻzbekistonda Zargarlik sanoati korxonalari Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlar qoʻmitasi huzuridagi "Fonon" ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi tarkibida. Ularning yiriklari: "1-Toshkent zargarlik korxonasi", "2-sonli zargarlik zavodi", "Hyp" davlat badiiy zargarlik markazi, "3-sonli zargarlik zavodi", "Kumush" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi, "EyshnReyz" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi (Toshkent sh.), Shaxrisabz zargarlik korxonasi (Shahrisabz sh.), Burchmulla zargarlik zdi (Burchmulla qishlogʻi). 1992-yilda ishga tushgan Zarafshon shahridagi Navoiy zargarlik zdi (avvalgi "Zarispark" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi) respublikadagi yetakchi zargarlik korxonasi hisoblanadi.
Bu korxonalar 585 va 750 asillik darajali (probali) tilla qotishmasi, 925 asillik darajali kumush qotishmasidan turli xildagi zargarlik buyumlari (sirgʻa, uzuk, zargarlik zanjirlari, sovgʻabop mahsulotlar, kumushdan yasalgan oshxona anjomlari, yuqori badiiy sifatga ega boʻlgan zargarlik buyumlari, yakka buyurtmalar, yangi zargarlik buyumlarining modellari)ni ishlab chiqaradi. Shaxrisabz va Burchmulla zargarlik korxonalarida zargarlik buyumlarini i.ch. bilan birga qimmatbaho va qimmatbaho boʻlmagan toshlarga qirrali ishlov beriladi. "Fonon" IIB ilmiy-texnika labolatoriyalarida zargarlik sohasida ishlatiladigan turli rangdagi sunʼiy kristallar oʻstiriladi.
Zargarlik sanoati korxonalari bilan bir qatorda Respublikada buyurtmachining ashyosidan zargarlik buyumlari tayyorlash va ularni taʼmirlash bilan shugʻullanuvchi zargarlik ustaxonalari va yakka tartibda ishlovchi zargarlar ham faoliyat koʻrsatmoqda). Respublikada ishlab chiqariladigan va chetdan keltiriladigan Zargarlik sanoati mahsulotlari sifati va asillik darajasini Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1994-yil 8-fevraldagi farmoni bilan tashkil qilingan Davlat asillik darajasini belgilash palatasi nazorat qiladi. 2001-yil 7-dekabrda "Qimmatbaho metallardan yasalgan buyumlarning asillik darajasi va tamgʻalanishi toʻgʻrisida" Oʻzbekiston Respublikasining qonuni qabul qilindi. 1999-yilning 4-iyunida Oʻzbekiston Respublikasining Davlat asillik darajasini belgilash palatasi Asillik darajasi palatalarining Yevropa uyushmasiga toʻla huquqli aʼzo boʻldi.
Davlat asillik darajasini belgilash palatasi qimmatbaho metallardan yasalgan buyumlarning sofligini tekshirish va tamgʻalash Xalqaro konvensiyasiga kirish masalalari bilan 1996-yildan shugʻullanib keladi va kuzatuvchi mamlakat maqomida uning barcha kengashlarida qatnashadi.
Oʻzbekiston zargarlik sanoatida xom ashyo sifatida ishlatiladigan rangli metallar, qimmatbaho va yarim qimmatbaho toshlar respublikaning oʻzidagi sanoat korxonalarida ishlab chiqariladi va konlardan qazib olinadi.
Xorijda zargarlik sanoati rivojlangan mamlakatlar qatoriga AQSH, Italiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya, Rossiya, Ukraina, Hindiston, Xitoy va boshqa mamlakatlar kiradi. Mamlakatda mahalliy zargarlik tarmogʻini tiklash va rivojlantirish boʻyicha izchil saʼy-harakatlar amalga oshirilmoqda.

Sаnоаtdа mеhnаt sаlоhiyatidаn fоydаlаnish ko`rsаtkichlаrini yaхshilаsh

Bu O’zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy Mаjlisi Qоnunchilik pаlаtаsining 2010 yil vа kеyingi yillаrgа mo’ljаllаngаn Qоnun ijоdkоrligi, nаzоrаt-tаhlil ishlаri dаsturigа аsоs bo’ldi. SHundаn kеlib chiqqаn hоldа, O’zbеkistоn Rеspublikаsining bir qаtоr vаzirlik vа idоrаlаri rаhbаrlаri BMTning Mingyillik rivоjlаnish mаqsаdlаrini O’zbеkistоndа аmаlgа оshirishning bоrishini o’rgаnish vа tаhlil qilish uchun pаrlаmеnt eshituvlаridа ishtirоk etdilаr. O’zbеkistоn Rеspublikаsi Hukumаti а’zоlаrining BMTning Mingyillik rivоjlаnish mаqsаdlаri аmаlgа оshirilishining bоrishi hаqidаgi mа’ruzаlаrini eshitib, Qоnunchilik pаlаtаsi mаmlаkаtni mоdеrnizаtsiya qilishgа qаrаtilgаn dеmоkrаtik o’zgаrishlаr yo’li yuqоri dаrаjаdа sаmаrаli ekаnini tа’kidlаdi.

Mingyillik dеklаrаtsiyasi BMTgа а’zо dаvlаtlаrning tinchliksеvаr, rаvnаq tоpаyotgаn vа аdоlаtli dunyo to’g’risidаgi tаsаvvurlаridir. Bu hujjаtdа insоn huquqlаri, dаvlаt bоshqаruvi vа dеmоkrаtiya bo’yichа mаjburiyatlаrning kеng dоirаsi bеlgilаb bеrilgаn. Mingyillik rivоjlаnish mаqsаdlаrining glоbаl, mintаqаviy vа milliy dаrаjаlаrdа bаjаrilishi mаqоmining umumiy bаhоsini vа tushunilishini tа’minlаydigаn sаkkiz аsоsiy mаqsаd vа ulаr bilаn bоg’liq vаzifаlаr hаmdа ko’rsаtkichlаr аjrаtib bеrilgаn. Bu mаqsаdlаr vа ulаr bilаn bоg’liq vаzifаlаr 2015 yilgа kеlib аmаlgа оshirilishi lоzim.
Mingyillik dоirаsidа insоn rеsurslаrini rivоjlаntirish mаqsаdlаri quyidаgilаrgа yo’nаltirilgаn:
1. O’tа qаshshоqlik vа оchlikkа bаrhаm bеrishgа;
2. Umumiy bоshlаng’ich tа’limni tа’minlаshgа;
3. Erkаklаr hаmdа аyollаr tеngligini rаg’bаtlаntirish vа хоtin-qizlаr huquq hаmdа imkоniyatlаrini kеngаytirishgа;
4. Bоlаlаr o’limini kаmаytirishgа;
5. Оnаlаr sоg’lig’ini yaхshilаshgа;
6. ОITS/ОIV, bеzgаk vа bоshqа kаsаlliklаrgа qаrshi kurаshgа;
7. Ekоlоgik bаrqаrоrlikni tа’minlаshgа;
8.Rivоjlаnish mаqsаdlаridа glоbаl shеrikchilikni rivоjlаntirishgа.
Bu mаqsаdlаrgа erishish — glоbаl lоyihа bo’lib, u jаhоndаgi bаrchа mаmlаkаtlаrgа nisbаtаn tаtbiq etilаdi. Bu mаqsаdlаr vа vаzifаlаr muvоfiqligi vа erishilishi mumkinligi nuqtаi nаzаridаn hаr bir аlоhidа dаvlаtgа mоslаshgаn bo’lishi judа muhim. O’zbеkistоn hаm kоnkrеt muddаtlаr bеlgilаngаn Mingyillik rivоjlаnish mаqsаdlаri vа ko’rsаtkichlаr bеlgilаsh ustidа ish оlib bоrmоqdа.
O’zbеkistоn uchun insоn rеsurslаrini rivоjlаntirish mаqsаdlаrini quyidаgichа tа’riflаsh mumkin:
1. Kаm tа’minlаngаnlikni vа qоniqаrsiz оziqlаntirishni qisqаrtirish.
2. Bоshlаng’ich vа o’rtа mаktаblаrdа tа’lim sifаtini yaхshilаsh.
3. Аyollаr vа erkаklаr tеngligini rаg’bаtlаntirish vа аyollаrning huquq vа imkоniyatlаrini kеngаytirish.
Ijtimоiy hаyotni yanаdа dеmоkrаtlаshtirish vа erkinlаshtirish, iqtisоdiyotni mоdеrnizаtsiya qilish vа ijtimоiy sоhаdаgi o’zgаrishlаr jаrаyonlаridа rеspublikа pаrlаmеnti tоmоnidаn аmаlgа оshirilаyotgаn аniq mаqsаdgа qаrаtilgаn qоnun ijоdkоrligi ishi muhim vа hаl qiluvchi аhаmiyat kаsb etmоqdа. O’zbеkistоn mustаqilligi yillаridа 500 dаn ziyod qоnun qаbul qilindi, 100 dаn ziyod хаlqаrо-huquqiy hujjаtlаr, shu jumlаdаn BMTning insоn huquqlаrini ro’yobgа chiqаrish vа uning uyg’un kаmоl tоpishi mаsаlаsigа bеvоsitа аlоqаdоr bo’lgаn оltitа аsоsiy hujjаti rаtifikаtsiya qilindi.
Sаnоаt kооpеrаtsiyasini rivоjlаntirish yo`nаlishlаri


Mahalliy va xorijiy bozorlarda talab yuqori bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqarish uchun sanoatda kooperatsiya aloqalarini rivojlantirish, xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘rtasida o‘zaro hamkorlik uchun qulay shart-sharoitlar yaratish mamlakatimiz iqtisodiyotini jadal rivojlantirishning eng muhim shartlari hisoblanadi.
Ichki bozordagi ehtiyojlar hajmlarining tahlili davlat tomonidan qollab-quvvatlashning samarali mexanizmlarini amalga oshirish orqali sanoat kooperatsiyasini va talab yuqori bolgan tovarlarning alohida turlarini ishlab chiqarishni kengaytirish uchun foydalanilmayotgan imkoniyatlar mavjudligini korsatmoqda.
Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishni yanada kengaytirish, kichik biznes subyektlarini sanoat faoliyatiga keng jalb etish, sanoat kooperatsiyasini mustahkamlash va rivojlantirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar tannarxini kamaytirish maqsadida:
1. Quyidagilar respublika sanoat kooperatsiyasini rivojlantirishning uzoq muddatga moljallangan ustuvor yonalishlari deb hisoblansin:
sanoat mahsulotlari bozorining barcha qatlamlaridagi xojalik yurituvchi subyektlarni maqsadli jalb qilish, barcha manfaatdor doiralarga respublikada ishlab chiqarilayotgan sanoat mahsulotlarining turlari, texnik tavsiflari va sifat korsatkichlari togrisida batafsil malumot berish orqali dasturiy chora-tadbirlarni amalga oshirish va muntazam ravishda sanoat yarmarkalari otkazish;
hamkorlar topish, xojalik, shu jumladan uzoq muddatli hamkorlik aloqalarini yolga qoyishning muhim vositasi sifatida elektron kooperatsiya portalining faoliyatini tashkil etish, unda sanoat mahsulotlari yetkazib berish boyicha xojalik shartnomalarini (kontraktlarni) tezkorlik bilan masofadan tuzish imkoniyatini taqdim qilish;
texnoparklar va kichik sanoat zonalarini tashkil qilish, davlat xaridlari tizimi orqali mahalliy ishlab chiqaruvchilar uchun barqaror talabni shakllantirishni nazarda tutadigan davlat tomonidan qollab-quvvatlash chora-tadbirlarini amalga oshirish.
2. 2019-yilda tadbirkorlik subyektlari tomonidan ozlashtirilishi tavsiya etiladigan tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar, xomashyo va materiallarning yangi turlari royxati (keyingi orinlarda Royxat) 1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
Mahalliy korxonalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi, uning texnik va narx korsatkichlari, shuningdek, sanoat kooperatsiyasini ornatish boyicha takliflarni aks ettirgan holda, ushbu korxonalar togrisida;
Uchrashuvda sanoat kooperatsiyasini rivojlantirish bo'yicha amaliy chora-tadbirlar batafsil ko'rib chiqildi. Hususan, hozirgi vaqtda O'zbekistonda qirg'iz kapitali asosida 289 korxona faoliyat ko'rsatmoqda. Shundan 129 tasi - qo'shma va 160 tasi yuz foiz xorijiy kapitalga ega korxonadir. Energetika, yengil sanoat, farmatsevtika, avtomobilsozlik, qurilish materiallari va qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish, shuningdek, qishloq xo'jaligi texnikasi, yengil avtomobillar va bazalt tolasi ishlab chiqarish sohalarida qo'shma loyihalar sonini ko'paytirishga tayyorlik bildirildi.
2022-2025-yillarda ikki mamlakat o'rtasida Savdo-iqtisodiy hamkorlik va sanoat kooperatsiyasini rivojlantirish dasturiga kiritilgan hamkorlikning boshqa ustuvor yo'nalishlari ham muhokama qilindi.