Ўзбекист0н рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим

² Клавер К.. Персонлицкеицфоршунг унд диагностик-Берлин, 1990,-24 п
³ Денякина Л.. Диагносиика-движушая сила педагогическосо коллектиба. —Москва: Унивеи ситет, 2010. -C.-46

2. 
   Педагог ва ўқувчиларнинг БКМ, фаолият усуллари, компетентлигини ривожлантиришга доир инновацияларни қўллаш лаёқатини аниқлайди.
   

Педагогик диагностика мақсади - ойдинлаштирилган таълими мақсади ва вазифаларини ўрганиш, таҳлил қилиш, таълим ва тарбия мазмуни билан боғлиқ инновациялар таъсирини, таълим субъектлари фаолияти, иқтидори, қобилиятини ташхислаш

Таълим муассасаларида педагогик диагностика қуйидаги маълумотлами йиғишга замин ҳозирлайди.

1. 
   Ўқув жараёнида қўлланиладиган педагогик диагностика. Масалан. таълимнинг ахборот технологиялари; евристик ўқитиш, модулли ўқитиш, дастурлаштирилганў‘қитиш таъсирини аниқлайди.
   
2. 
   Дарс ва ундан ташқари шароитларда қўйиланиладиган педагогик диагностика. Масалан, електрон харита; мултимедиали иловалар ва бошқаларнинг таълимий ва тарбиявий аҳамиятини ўрганади.
   
3. 
   Таълимни бошқариш соҳасида қўлланиладиган диагностика. Масалан, таълимнинг давлат бошқарувидан давлат-жамоатчилик бошқарувига ўтилиши даражасини аниқлайди.
   

Педагогик диагностиканинг объекти — бу таълим-тарбия жараёнида юзага келган ўзгаришларни аниқлаш жараёни.
* ■— —— ———.—
Педагогик диагностиканинг объекти - таълим-тарбия жараёнида юзага келган

1. 
   /.паришларни аниқлаш жараёни.
   

Педагогик диагностиканинг предмети — таълим-тарбия амалиётида л>цил.и|ъ.и|ъик слwирл-шароитлар, восита ва қонуниятларни аниқлаш, баҳолаш, |м д.ирнф.ик жараён иштирокчиларининг лаёқатлари, қобилиятлари, шахсий- психологик хусусиятларини тадқиқ етишдан иборат.
Педагогик диагностиканинг методологияси педагогик жараёнларни қулайлаштириш, оптималлаштириш мақсадида мазкур жараён субъектлари, педагогик шарт-шароитлар, метод, воситаларни ташхислашга хос билим ва фаолият тизими ташкил етади.
Педагогик диагностикани таълим тизимида ташкил етишга кўмаклашувчи назарий блоклар қуйидагилардан иборат:

1. 
   Педагогик неология (илмий-педагогик жараён, унинг ўзига хосликлари ва асосий натижалари ҳақидаги илмий ва тажрибавий маълумотлами тизимлаштирадиган таълимот).
   
2. 
   Сиёсий педагогик аксиология (педагогика назарияси ва амалиётида юзага келадиган педагогик янгиликларни баҳолаш ва оВлаштиришнинг ўзига хосликларини очиб берувчи фан).
   

И Инновацион праксиология (педагогик янгиликларни амалиётда қўллашни ўзлаштириш).
Шундари келиб чиқиб, таълим жараёнида педагогик диагностикадан фойдаланиш механизмларини такомилиаштиришда:

1. 
   объективлик;
   
2. 
   ишонарлилик;
   
3. 
   аниқлик;
   

1. 
   интерпретация;
   

5) қиёслаш каби консептлар муҳим аҳамият касб этишини инобатга олиш зарурати вужудга келади.
Таълим муассасаларида педагогик диагностика механизмлари педагогик жараён иштирокчиларининг ўзаро ҳаракат турига кўра қуйидагича таснифланади:

1. 
   жамоада моҳиятан янги ўқитишга доир ғояларнинг татбиқ этилишини ва унинг натижасини диагностика қилиш;
   
2. 
   гуруҳли ўқитишга доир иннновацияларни амалиётда қўллаш ва уларнинг натижаларини ташхислаш;
   
3. 
   )тюторликни ташкил қилиш ва натижасини ўрганиш;
   
4. 
   фацилитаторликни ташкил қилиш ва натижасини ўрганиш;
   
5. 
   модераторликни ташкил қилиш ва натижасини ўрганиш.
   

Педагогик диагностиканинг предмети - таълим-тарбия амалиётида педагогик шарт- шароитлар, восита ва қонуниятлами аниқлаш, баҳолаш, педагогик жараён иштирокчиларининг лаёқатлари, қобилиятлари, шахсий-характерологик хусусиятларини тадқиқ етиш


Таълим муассасаларида педагогик диагностика функсионал имкониятларига кўра қуйидагича фарқланади:

1. 
   шарт-шароит билан боғлиқ диагностика (таълимий муҳитни ўзгартиришни таъминловчи_; ижтимоий-маданий шарт-шароит ва бошқалар)ни таълим жараёнига татбиқ этишни аниқлаш;
   
2. 
   маҳсулот кўринишидаги инновациялар (педагогик воситалар, лойиҳалар, технология.лар)ни жорий қилиш даражасини ва уларнинг натижаларини ташхислаш;
   
3. 
   бошқарувга доир янгиликларни киритиш даражасини ўрганиш ва уларни ташхислаш.
   

Таълим жараёнида педагогик диагностика таълимий фаолиятни таҳлил етиш ва ўзгаришларга еҳтиёжни аниқлаш; янгиликларни баҳолаш ва танлаб олиш;
бўлажак кўзда тутилган таълимий тизимни лойиҳалашни ўрганиш; янгиликларни қўллаш даражасини аниқлаш; натижаларни таҳлил етиш ва баҳолашга қаратилиши лозим. Шу билан бирга, педагогик диагностика турли даражада - алоҳида ўқитувчи ёки ўқувчи фаолиятини ташхислайди. Бунда:

1. 
   фаолиятли: мотивли мақсад, вазифалар, мазмун, шакл, методларни қўллаш натижасида қлга киритиладиган самара ташхисланади;
   
2. 
   субъективли: таълим муассасасининг барча субъектлари - директор, унинг ўринбосарлари, ўқитувчилар, ўқувчилар_т ота-оналар, методистлар, консултантлар, експертлар, таълимни бошқариш органлари ходимлари, аттестация комиссиясининг фаолияти ташхисланади;
   

в)даражали; халқаро, республика, вилоят, туман, шаҳар, талъим муассасаси даражасидаги педагогик фаолият субъектларининг ўзаро ҳамкорлиги даражаси ташхисланади;
г)мазмунли; таълим-тарбия ишлари, ўқув-тарбия жараёнини ташкил етиш даражаси, таълим муассасасини бошқаришга доир янгиликларни ишлаб чиқиш ва ўзлаштириш ҳолати баҳоланади;
д)бошқарувга доир фаолиятнинг таълим муассасасидаги муаммоларини аниқлаш, уларнинг қамровлик даражаси квалиметрик ўлчанади.
Педагогик диагностиканинг предмети: “шахс” тушунчаси ва унинг педагогикада қоиланилиши. “Педагогика” фанида асосий категориялардан бири - “шахс ” тушунчасидир.
Шахс - жамиятда ўз мавқеига эга ў‘лган, ўзлигини англаган, ўз “Мен”ига даъвогар, теварак-атрофда содир бўлаётган ижтимоий воқеа- ҳодисага адекват баҳо бера оладиган, тафаккур фаолиятининг объективлиги билан Инвсиданадиган инсондир. Шахс- “кадриар тайёрлаш тизимининг бош субъекти ва объекти, таълим соҳасидаги хизматламинг истемолчиси ва уларни амалга оширувчи»сидир. Жамиятимизда шахс, шахссиз жамият бўлмаганидек, инсоннинг шахс сифатида камол топиши учун биологик, психологик, ижтимоий омиллар сабаб бўлади.
Педагогик диагностика шахснинг ахлоқий сифатлари - шахснинг ақлий жиҳатдан камолотга етишуви унинг ақлий, зеҳний сифатлари, фазилатлари орқали намоён бўлади: билағонлик, объективлик, фикрловчилик, қобилиятлилик ва бошқаларни ўрганади.
Шахснинг ўзи, ўз хулқ-атвори хусусиятлари, жамиятдаги мавқеини тасаввур қилиш орқали ҳосил бўлган образ- «Мен»-образи деб аталиб, унинг қанчалик адекватлиги ва реалликка яқинлиги инсоннинг жамиятдаги ижтимоий мавқеини белгилайди ва баркамоллик мезонлари ҳисобианади. Мен»-образининг ижтимоий педагогик аҳамияти шундаки, у шахс тарбиясининг ва унинг тарбияланганлик даражаси омилларининг аҳамиятини юксалтиради. Шу нуқтаи назардан олио қаралганда, “...тарбияни шахснинг ўзи ва ўз сифатлари тўгрисидагиги тасаввурларининг шаклланиши жараёнидир, деб таъриф бериш мумкин”². Демак, ҳар бир инсон ўзини, ўзлигини қанчалик аниқ ва тўғри
Кадриар тайёрлаш миллий дасутри. /Баркамол авлод-ўзбекистофлтараққиётииимг пойдевори.-ТомКем Шарқ, 1998 й, 41 бет