Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштиришва телекоммуникация технологиялари қЎмитаси

2.3. С++ тилида ишлатиладиган асосий амаллар.

1. 
   Арифметик амаллар: қ, -, *, /. Бутун сонни бутун сонга бўлиш натижаси хам бутун чиқади, шунинг учун бўлиш амалини ишлатганда сурат ёки махраждаги сонлардан бирини хақиқий тоифага ўтказиш керак (ёнига нуқта (.) қўйиб ёзилса бўлади), шунда натижа хақиқий чиқади. Масалан: 7/2=3. Уни 7/2. деб ёзилса, натижа 3,5 чиқади.
   
2. 
   Таққослаш амаллари: >, <, <=, >=, != (тенг эмас), = = (тенгми?). Таққослаш амаллари доим қавс ичида ёзилади.
   
3. 
   Мантиқий амаллар: && - мантиқий кўпайтириш (ва); || - мантиқий қўшиш (ёки) ва ! – инкор (эмас). Мантиқий амалларни ихтиёрий тоифадаги сонлар устида бажариш мумкин. Агар жавоб рост бўлса, натижа 1 га тенг чиқади; агар жавоб ёл\он бўлса натижа 0 чиқади. Умуман олганда 0 дан фарқли жавоб рост деб қабул қилинган. Масалан: (i < 50 && j=24); (s1 < s2 && (s3>5.5 || s4=20));
   
4. 
   Қиймат бериш амаллари:
   

• 
  юбориш амалси (=): а=5; в=2*с; x=y=z=1 ёки a= (bқc)қd деб ёзиш мумкин.
  
• 
  «Қабул қилдим ва алмаштирдим» деб номланадиган амаллар:
  

қ= : aқ=b ёзуви a=aқb ни англатади
-= : a-=b ёзуви a=a-b ни англатади
*= : a*=b ёзуви a=a*b ни англатади
/= : a/=b ёзуви a=a/b ни англатади

• 
  Инкремент (ққ) ва декремент (--) амаллари икки маънода ишлатилади:
  
  1. 
     iққ - ўзгарувчининг қиймати унга мурожаат қилганимиздан кейин 1 га оширилади (i= iқ1).
     

ққi - ўзгарувчининг қиймати унга мурожаат қилишдан олдин 1 тага ошади;

2. 
   i-- - ўзгарувчининг қиймати унга мурожаат қилинганидан кейин 1тага камаяди (i= i-1);
   

- -i - ўзгарувчининг қиймати унга мурожаат қилишдан олдин 1тага камаяди.
Изох: Мурожаат қилишдан олдин кўпаядиган ёки камаядиган амалларни префикис амаллари, мурожаат қилганидан кейин кўпаядиган ёки камаядиган амалларни постфикс амаллари деб юритилади.

5. 
   С++ тилида стандарт функцияларнинг ёзилиши.