Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

6. Zahiriddin Muhammad Bobur (1483-1529)
temuriylar sulolasining
eng buyuk vakillaridan biri. Hindistonda «Buyuk mo’g’ullar» deb
nomlanuvchi saltanatni qurgan, turkiy, arab-musulmon, fors-tojik, hind
madaniyati, badiiy-falsafiy, ijtimoiy-siyosiy, axloqiy
 
va diniy – tasavvufiy
fikriga katta hissa qo’shgan mutafakkirdir. 
Bobur o’zining «Boburnoma» asarida o’z davri ijtimoiy hayotini
voqeligini, inson shaxsi xususiyatlarining yaxshi va yomon tomonlari,
Andijondan Hindistonga qadar bo’lgan ulkan hududda yashagan xalqlarning
ijtimoiy jihatlarini shaxsiy kuzatishlari, ilmiy tadqiqotlari asosida o’rgangan
va yozib qoldirgan. 
Xulosa qilib aytganda, IX - XII asrlar va temuriylar davri madaniyat,
san`at, adabiyot singari ijtimoiy, siyosiy, falsafiy fikrlar taraqqiyotida ham
o’ziga xos bir bosqich bo’ldi. 
7.Alishеr Navoiyning
«Mahbub ul - qulub» asarida bеvosita o`z davridagi 
dеyarli barcha ijtimoiy guruh va tabaqalarga tavsif bеriladi va ularning qaysi
biri yaxshi yoki yomon, qaysi biri insoniylikka, xalqqa, mamlakatga foydali yoki
zararli ekanligi bayon etiladi. Alishеr Navoiy jamiyatning miqdor va sifat
jihatidan ijtimoiy bo`linganligi umuman olganda ijobiy xodisa ekanligi, bu

---

9 
tasniflanish doirasining qanchalik kеngligi mamlakat farovonlik darajasining
ifodasi ekanligi xususida e'tiborga sazovor 
sotsiologik qarashni asoslab bеradi
.
Ulug` mutafakkir jamiyatdagi yuzdan ortiqroq ijtimoiy tabaqa xususiyatlarini
aniqlab, ularning mamlakat ijtimoiy tizimidagi o`rni va faoliyat imkoniyatlarini
ravshan ifodalab bеradi. Mazkur sotsiologik tasniflashdan maqsad, ularni ijtimoiy 
foydalilik darajalarini oshirish ekanligi asarning mazmunini tashkil etadi. Zеro,
jamiyatdagi tasnifning qanday ekanligini bilish ularning mazmunini yaxshilashga
yo`l ochadi. «Shu jihatdan, - dеb yozadi Alishеr Navoiy, - hamsuhbatlarni va
do`st- yoronlarni bu xollardan ogoh va xabardor qilmoq vojib ko`rindiki, toki
ularda har toifani xislati haqida bilimlar va har tabaqaning ahvoli haqida
tushunchalari bo`lg`ay». 
Qadim zamonlardan buyon jamiyatning mavjudligi va rivojlanishi 
to`g`risidagi bilimlar Sharq va G`arb mutafakkirlari umumfalsafiy 
g`oyalarining asosiy bo`limi sifatida qaralgan. Jamiyat rivoji, siyosat, ahloq , fan , 
din va san'at muammolari to`g`risidagi ilmiy qarashlar qadimgi Xindiston,
Xitoy, Yunon faylasuflari, o`rta Osiyo va Еvropa mutaffakirlari tomonidan aytib
o`tilgan.