Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Кейинги шартли такрорланиш оператори .
Бу оператор ҳам такрорланиш сони маълум бўлмаса ишлатилади.
Операторнинг умумий кўриниши:


REPEAT

Дастурнинг такрорланиш оператор қисми

UNTIL_мантиқий ифода

Бу ерда REPEAT (такрорланиш) va UNTIL – (токи) – хизматчи сўзлар. Бу опратор қуйидаги тартибда бажарилади: дастурнинг такрорланиш қисми токи мантиқий ифода ҳақиқий бўлмаган ҳолларда ишлайди. Ҳисоблаш мантиқий ифоданинг қиймати ҳақиқий бўлгунча давом этади. Демак, аввал дастурнинг такрорланиш қисми бажарилади,шундан кейин ундан кейинги шарт бажарилади.

Пaрaмeтрли тaкрорлaниш опeрaтори.

Агар дастурнинг такрорланиш қисми неча марта такрорланиши маълум бўлса, бундай операторлар ишлатилади.операторнинг умумий кўриниши:

FOR _ i :=m1_TO_m2_DO
BEGIN
Дастурнинг такрорланиш оператор қисми
END.

Бу ерда FOR (учун), ТО (гача), DO(бажарилсин) – булар хизматчи сўзлар.

m1, m2 – такрорланиш катталигининг бошланғич ва охирги қиймати;
бу оператор қуйидаги тартибда бажарилади: дастурнинг такрорланиш қисми i такрорланиш катталигининг бошланғич қиймати m1 дан охирги қиймати m2 гача давом этади.Мисол: ТО сўзини DOWNTO сўзига алмаштириб, ўзгарувчи “индекс” ни камайтиришингиз мумкин.


Тўплaм тушунчаси ва унинг турлари

Матемака, иқтисодиёт ва информатикада тартибланган маълумотлар ишлатилади. Масалан, сонлар кетма-кетлиги , жадваллар, рўйхаталр. Бундай маълумотларни қайта ишлатиш учун “тўплам” тушунчаси ишлатилади. Бу турдаги аниқ сонлар тўплами тўплам дейиладитўпламлар бир ном билан белгиланади. Тўпламнинг ҳар бир элементи индексли тўплам кўринишида ифодаланади. Паскал тилида индекслар квадрат қовусда ёзилади.

Мисол: 1,6; 14,9; -5,0; 8,5; 0,46

А[1]=1.6 A[2]=14.9 A[3]=-5.0 A[4]=8.5 A[5]=0.46

Дастурда ишлатиладиган тўпламлар ўзгарувчилар бўлими VAR да ёки TYPE . тўпламни ёзиш қуйидаги кўринишда бўлади :

VAR_тўплам номи : ARRAY[t1] OF_t2;

Бу ерда ARRAY тўплам, OF – ундан – хизматчи сўзлар ;

t1 –индекс тури, ҳар хил бўлиши мумкин;
t2 – Паскалда қабуд қилинган тўплам элементларининг тури .

Мисол: VAR A: ARRAY[1..5] OF REAL;

Агар тўпламлар ўлчамлари ва индекслари бир хил бўлса, уларни умумлаштириб ифодалаш мумкин.
Масалан : VAR A, B, C: ARRAY[1..5] OF REAL;
Паскал тилида тўпламларни ифодалашни бошқа усули бор , улар иккита элементдан иборат. Аввал TYPE турларни ифодалаш бўлимида тўпламнинг тури ифодаланади. Кейин VAR ўзгарувчиларни ифодалаш бўлимида шу турга кирувчи тўпламлар ифодаланади. Тўпламларни тасвирлаш қуйидаги кўринишда бўлади:


TYPE_ тур номи= ARRAY[t1] OF _ t2 ;
VAR_тўплам номи : тур номи ;

Бу ерда t1индекс тури, t2 – тўплам элементларининг тури.

Масалан: TYPE MAS = ARRAY[1..10] OF REAL

VAR R : MAS;

Агар дастурда бир неча тўплам бўлса, масалан R ,А,В,С, ва МАS турига эга бўлса, унда фақат ўзгарувчиларни ифодалаш бўлими ўзгаради.

VAR R,А,В,С : MAS;

Тўплам бир, икки, уч ўлчамли бўлади.

• 
  Бир ўлчамли тўпламлар қуйидагича ифодаланади:
  

VAR A: ARRAY[1..5] OF REAL;

• 
  Икки ўлчамли тўпламлар қуйидагича ифодаланади:
  

VAR A: ARRAY[1..5,1..4] OF REAL;

• 
  Уч ўлчамли тўпламлар қуйидагича ифодаланади:
  

VAR A: ARRAY[1..5,1..4,1..2] OF REAL;