Зиёратнинг шаръий далиллари

Ҳар қандай кимсага мақбара қуриш мумкин эмаслиги.
Ислом оламида ғоят эътиборли азиз сиймолар, атоқли муҳаддислар, барҳақ авлиёлар учун мақбаралар қуришга мутааххирийн уламолар рухсат берганлар. Токи уларнинг ҳурматини сақлаш, зиёрат қилиб файз ва савоб топиш мумкин бўлсин. Токи у азиз зотларнинг қабри ёўқолиб ёки оёқости бўлиб кетмасин.

Зиёратга қайси кунлар борган мақбул?
Зиёратга ҳамиша борса бўлайверади. Халқимиз ўртасида чоршанба ва якшанба кунлари зиёратга яиқиш урф бўлган. Аммо “Ибодати исломия”да айтилади: “Қабристонга зиёрат учун пайшанба ва жумъа кунлари бормоқ аълороқдир”.
Зиёратга борган киши тазарруъ билан дуога машғул бўлади, ўлимдан ибрат олиб, маййитлар ҳақига Қуръон тиловат қилади. Буларнинг барчасидан марҳумлар фойда олади. Қабристонга кирган киши ўлимдан ибрат олиши лозим...
Қабр зиёратининг баъзи одоблари
Қабр зиёрати одоблари қуйида батафсил баён этилади.
Ҳозирча хабардорлик учун “Аёлларга оид фиқҳий масалалар” китобида баён этилган баъзи одобларни зикр қиламиз:

1. 
   Таҳоратли бўлмоқ.
   
2. 
   Қисқа муддат бўлса ҳам дунё машғулотини тарк этиб, охиратни ўйламоқ.
   
3. 
   Зиёрат қилинаётган зот ҳаётда бўлса эди, у зотга қанчалик яқинлашиши мувофиқ бўлса, шунчалик яқин бормоқ.
   
4. 
   Қабрга яқинлашгач, қабрдаги зотга салом бермоқ.
   
5. 
   Қабр ёнида Қуръони карим ўқиб, дуо қилмоқ.
   

Зиёратдаги ҳаром ишлар
Қабрни қўл билан сийпаш, ушлаш, кўзга суриш, айланиб тавоф қилиш асло мумкин эмас. Чунки, сийпаш, ўпиш ва ушлаш насороларнинг одатидир.
Қабр устида ўтириб ёки ёнида туриб суратга тушиш, худди томошага, сайр-саёҳатга боргандек, баланд-баланд овозда хушчақчақ гаплашиш мумкин эмас.
Қабр устида шам ёки чироқ ёқиб қўйиш, арвоҳлар шам ёки чироқ атроқига келади, деб эътиқод қилиш мутлақо мумкин эмас. Бу мажусийларнинг ботил одатларидир.
Қабр бошига бирор хил таом, овқат қолдириб кетиш, бу ўликка озуқа бўлади, деб эътиқод қилиш катта хатодир. Ўликнинг “озуқаси” унинг тирик пайтида қилган тоат-ибодати ва савобли ишларидир.
“Ўлик тортади” деган нотўғри эътиқод билан қабрни очиш, ўликни уриш, жасадининг бирор жойига шикаст етказиш оҳир гуноҳдир.
Ҳазрати Аҳмад Зиёуддин кумушхонавий “Нажотул-ғофилийн”асарида қўл офатларидан ўттиз учтасини баён этиб, улардан “биринчиси қабрни очиш. Чунки бунда маййитнинг ҳурматини топташ бор”, дейдилар (Бекназар Муҳаммад шукур таржимасидан).