1. Ekonometrika so‘zi nimani anglatadi va u fan sifatida qaysi davrda yuzaga kelgan?

26.
 Qanday bog‘lanishlar korrelyatsion bog‘lanish deyiladi
O‘zaro bog‘lanishlar xarakteriga qarab ikki turga bo‘linadi: 
- funksional bog‘lanishlar; 
- korrelyatsion bog‘lanishlar. 

---

Funksional bog‘lanish - bu shunday to‘liq bog‘lanishki, unda bir belgi yoki belgilar 
o‘zgarish qiymatiga har doim natijaning ma’lum me’yorda o‘zgarishi mos keladi. Omil 
belgining har bir qiymatiga natijaviy belgining har doim bitta yoki bir necha aniq qiymati 
mos kelsa, bunday munosabat funksional bog‘lanish deyiladi 
Korrelyatsion bog‘lanish - bu shunday to‘liqsiz bog‘lanishki, unda omillarning har bir 
qiymatiga turli zamon va makon sharoitlarida natijaning har xil qiymatlari mos keladi. Bu 
holda omillar to‘liq soni noma’lumdir. Omillarning har bir qiymatiga turli sharoitlarida 
natijaviy belgining har xil qiymatlari mos keladigan bog‘lanish korrelyatsion bog‘lanish 
yoki munosabat deyiladi. Korrelyatsion bog‘lanishning xarakterli xususiyati shundan 
iboratki, bunda omillarning to‘liq soni noma’lumdir. Shuning uchun bunday bog‘lanishlar 
to‘liqsiz hisoblanadi va ularni formulalar orqali taqriban ifodalash mumkin, xolos. 
Korrilyatsion bog’lanish----- Juft korrelyatsiya, Ko’p o’lchovli korrelyatsiya: To’g’ri bog’lanish 
Teskari og’lanish
Korrelyatsiya so‘zi lotincha correlation so‘zidan olingan bo‘lib, o‘zaro munosabat, 
muvofiqlik, bog‘liqlik degan lug‘aviy ma’noga ega. Bu atamani statistika faniga ingliz 
biologi va statistik Frensis Galto X1X-asr oxirida kiritgan. O‘sha paytda bu so‘z 
“correlation” (muvofiqlik) ko‘rinishida yozilib to‘la qonli bog‘lanish (relation) emasligini 
anglatgan. 
Ammo bir asr oldin poleontologiya fanida fransuz olimi Jorj Kuve xayvonlar qoldiqlari va 
a’zolarining “korrelyatsiya qonuni” degan iborani ishlatgan. 
Umumiy 
holda qaralsa
, korrelyatsion munosabatda erkin o‘zgaruvchi X belgining har bir 
qiymatiga () erksiz o‘zgaruvchi U belgining () taqsimoti mos keladi. O‘z-o‘zidan 
ravshanki, bu holda ikkinchi U belgining har bir qiymati () ham birinchi X belgining () 
taqsimoti bilan xarakterlanadi. Agar to‘plam hajmi katta bo‘lsa, belgi X va U larning juft 

---

qiymatlari va ham ko‘p bo‘ladi va ulardan ayrimlari tez-tez takrorlanishi mumkin. bu 
holda korrelyatsion bog‘lanish kombinatsion jadval (korrelyatsiya to‘ri) shaklida 
tasvirlanadi.
Korrelyastion bog’lanish funkstional bog’lanishga nisbatan umumiyroq 
tushunchadir. Bu bog’lanish kuchli yoki kuchsiz bo’lishi mumkin. Eng kuchli korrelyastion 
bog’lanish funkstional bog’lanishni beradi. Eng kuchsiz, ya’ni nolga teng bog’lanish tasodifiy 
miqdorlarning erkliligini belgilaydi. 
X va U tasodifiy miqdorlar o’rtasidagi korrelyastion bog’lanishni muayyan X 

x larda U 
tasodifiy miqdor tasodifiy miqdorligicha qolgani xolda uning taqsimot qonuni X ga bog’liq 
bo’ladigan bog’lanish sifatida ta’riflash mumkin. 
Boshqacha qilib aytganda
, bunda har bir X 

x 
ga U ning shu x ga bog’liq o’ziga xos taqsimot qonuni mos keladi. 
Korrelyastion bog’lanishning biz yuqorida keltirgan eng chetki xollari bu umumiy sxemaga 
tushishini ko’rish qiyin emas. X va U lar funkstional bog’lanishda bo’lganda ularning taqsimot 
qonunlari bir xil va U tasodifiy miqdor X ga bog’liq yagona qiymatni 1 ga teng ehtimolik bilan 
qabul qiladi. X va U lar butunlay erkli bo’lganda X miqdor qanday qiymat qabul qilishidan 
qat’iy nazar U ning taqsimot qonuni o’zgarishsiz qoladi. 
Shunday qilib, ikki tasodifiy miqdor o’rtasidagi, birining o’zgarishi ikkinchisining taqsimot 
qonunini o’zgarishiga olib keladigan bog’lanish