1. Inflyatsiya mohiyati, turlari va uning kelib chiqishi sabablari Inflyatsiya

Inflyatsiyaning tashqi omillari davlatlar o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarning xalqarolashuvining kuchayishi bilan bog'liq bo'lib, ular jahon kapital bozorlari, tovar bozorlari, mehnat bozorlaridagi raqobatning kuchayishi, xalqaro valyuta-kredit munosabatlarining keskinlashuvi, tizimli jahon inqirozlari (energetika, oziq-ovqat, moliyaviy va boshqalar) bilan birga keladi. .).

Inflyatsiyaga ta'sir etuvchi asosiy omilga qarab, u ikki turga bo'linadi: talab inflyatsiyasi va taklif inflyatsiyasi.

Talab inflyatsiyasi yalpi talab va yalpi taklif o'rtasidagi nomutanosiblik tufayli yuzaga keladi.

Bunga davlat tomonidan tovarlarni (masalan, harbiy) xarid qilishning ko'payishi, tadbirkorlarning to'liq bandlik va ishlab chiqarish quvvatlaridan deyarli to'liq foydalanish sharoitida ishlab chiqarish vositalariga bo'lgan talabi, shuningdek, sotib olish qobiliyatining oshishi sabab bo'lishi mumkin. kasaba uyushmalarining kelishilgan harakatlari natijasida aholi (ish haqining oshishi) va hokazo.Bularning barchasi tovarlar miqdoriga nisbatan pul ortiqchasining shakllanishiga olib keladi, bu esa talab va narxlarning oshishiga olib keladi. Shunday qilib, muomaladagi naqd pulning ortiqchaligi taklif taqchilligini keltirib chiqaradi, ishlab chiqaruvchilar talabning o'sishiga munosib javob bera olmaydi.

Taklif (xarajat) inflyatsiyasi- bu ishlab chiqarish xarajatlarining oshishi yoki yalpi tovar taklifining kamayishi natijasida narxlarning oshishi.

Aksilinflyatsiya

Aksilinflyatsiya siyosat - narxlar umumiy darajasini barqarorlashtirish, inflyatsion keskinlikni yumshatishga yo’naltirilgan makroiqtisodiy siyosat.

Aksilinflyatsiya siyosati inflyatsiyani yuzaga keltirgan sabablarni tugatishga qaratilgan faol va inflyatsiya sharoitlariga moslashishga qaratilgan passiv ko’rinishda bo’lishi mumkin.

Aksilinflyatsiya siyosati o’z ichiga quyidagilarni oladi:

-yalpi talabni tartibga solish;

-yalpi taklifni tartibga solish.

Keynschi iqtisodchilar birinchi yo’nalish tarafdorlari bo’lib, ular davlat buyurtmasi va arzon kredit hisobiga samarali talabni shakllantirish asosida yalpi taklif darajasini ko’tarish mumkin deb hisoblashadi. Hukumatning bu tadbirlari iqtisodiy pasayishni qisqartiradi va ishsizlikni kamaytiradi.

Ammo bunday aksilinflyatsiya siyosati davlat byudjeti taqchilligini yuzaga keltiradi va qo’shimcha pul emissiyasiga ehtiyoj tug’diradi. Keyns davlat byudjeti taqchilligini davlat tomonidan olinadigan uzoq muddatli qarzlar hisobiga qoplashni taklif etgan.

Aksilinflyatsiya siyosatining monetarstik yo’nalishi tarafdorlari keyinchalik, keynschilarning inflyatsiyaga qarshi kurash bo’yicha takliflari doimo samara beravermagach va kamchiliklari yuzaga chiqib qolgach yuzaga keldi. Jumladan, bir qator mamlakatlarda davlat qarzi haddan oshib ketdi. Bunday sharoitda monetaristlar radikal asilinflyatsiya usullarini taklif etishdi. Ular yalpi talabni konfiskatsiya tipidagi pul islohoti o’tkazish hisobiga cheklash va byudjet taqchilligini ijtimoiy dasturlarni qisqartirish kamaytirishni taklif etishdi.

Inflyatsiyaning yuqori sur’atlarini oldini olish uchun hukumat quyidagilarni ta’minlashi kerak:

- samarali soliq tizimini va davlat xarajatlari ning baaqarorligini;

- pul massasi va milliy daromadning bir maromdagi o’sish sur’atlarini;

- “inflyatsiyani import qilish” ga yo’l qo’ymaslik.