1-ma’ruza temir yo‘l transporti asoslarining asosiy mazmuni reja

quvur transporti. quvur transporti eng zamonaviy transport turlaridan biri bo‘lib, neft va gaz mahsulotlarini uzoq masofalarga yuqori bosimda haydash uchun qo‘llanadi. quvur transporti yo‘llari quruqlikdagi har qanday manzillar orasini to‘g‘ri yo‘nalishda asosan qisqa yo‘l bo‘ylab bog‘laydi. quvur transportida boshlang‘ich kapital sarf-xarajatlar avtomobil va temir yo‘llarga nisbatan taxminan ikki barobar kam, tashilgan yukka nisbatan metall sarfi ham kam.
quvur transporti o‘ta mustahkam bo‘lib muntazam ishlaydi, yil fasllariga bog‘liq bo‘lmaydi. quvur yo‘llarining tirqishsizligi tashishni yuqori bosimda bajarishga imkon beradi, boshqa transport turlarida bo‘lganidek tashiladigan yuklarning yo‘qotilishi va isrofgarchiliklar bo‘lmaydi. quvur yo‘llari boshqa yer usti transport yo‘llari bilan oson kesishadi, tashish tannarxi temir yo‘llarga nisbatan ikki barobar arzon. quvurlarning yuk o‘tkazish qobiliyati juda katta bo‘lib, 720-820 mm li quvurlar orqali haydalgan neft miqdori bir yo‘llik temir yo‘llarning o‘tkazish qobiliyatiga tenglashadi.
quvur yo‘llarida muntazam bosimni ta’minlab turish uchun neft yo‘llarida ko‘plab qayta so‘ruvchi stansiyalar, gaz yo‘llarida esa kompressor stansiyalar qurishga to‘g‘ri keladi. O‘zbekistonda quvur transportining transport tizimida alohida o‘rni bo‘lib, katta miqdorda neft va gaz tashishlarni amalga oshiradi.


Nazorat savollari

1. «Temir yo‘llar umumiy kursi» fanini o‘qitish qanday maqsadlarni ko‘zda tutadi?

2. Yagona transport tizimini qanday tushunasiz va transportning halq xo‘jaligidagi o‘rni qanday?
3. qanday transport turlarini bilasiz va ularning o‘ziga xos xususiyatlarini ta’riflang?
4. Har xil transport turlari qanday tashishlar uchun qo‘llaniladi va ularning qo‘llanish doiralarini tushuntiring?
5. Temir yo‘l transporti qanday xususiyatlari bilan ajralib turadi va uning transport tizimida tutgan o‘rni qanday?
6. Avtomobil transportining xususiyatlari va uning transport tizimidagi o‘rni qanday?
7. Suv transporti qanday xususiyatlari bilan ajralib turadi va uni qo‘llash imkoniyatlari qanday?
8. Havo transporti yagona transport tizimida qanday tashishlar uchun qo‘llaniladi va afzalliklari nimada?