1-mavzu. Asfaltbeton va sementbeton qoplamalarini qurish. Reja

Deformatsion choklarni qurish. 
. Deformatsion choklar foydalanish davrida 
yuzaga keluvchi buzilishlarni oldini olish maqsadida qilinadi. Sementobeton uchtiga 
asfaltobeton qorishma yotqizilganda qoplamada yoriq xosilbo‘lishini oldini olish 
uchun choklar ustidan quriladi. CHoklarni kesish va ularni mum bilan to‘ldirish 
quyidagi ketma

ketlikda bajariladi: 

asfaltobeton qoplama yotqizilgandan so‘ng freza yordamida to‘ldirish 
kengligida, ya’ni 10 mm kenglikda chok kesiladi; 

chok chang va begona narsalardan diskli tozalagich va siqilgan havo 
yordamida tozalanadi; 

qoplama toshlardan tozalanadi; 

mum quyiladigan yuza quritiladi; 

yumshash harorati 80
o
S dan kam bo‘lmagan rezina bitumli mum bilan 
to‘ldiriladi. 
CHoklar orasidagi masofa 6 m qilib belgilanadi. 
. Monolit va yig‘ma sementbetondan qoplamalar va asoslar qurish 
Qoplamalarga bir yoki ikki harakat qatori kengligida to‘la beton yotqiziladi. 
Yo‘llar qurilganda transport harakatini to‘xtatishning iloji bo‘lmagan sharoitda, ikki 

---

yoki uch qator harakatlanishli yo‘llarda beton yotqizishga qoplama qatnov 
qismining yarmida bajarishga ruhsat etiladi. 
Uch qatorli harakat va undan ko‘proq qoplamalarda beton qator soni 
juftlarida 7,5m, qator soni toklarida 7,5 va 3,75m kenglikda yotqiziladi. 
Asos va qoplamalarga beton yotqizish ishlari kunning eng yuqori harorati 30
0
S 
dan ortganda, kun davomida havo harorati farqi 12
0
S dan oshsa va havoning nisbiy 
namligi 50% kam bo‘lganda kechki va tungi soatlarda bajarilishi lozim. 
Havoning turg‘un bo‘lgan sutkalik harorati 5
0
S dan past va sutkaning eng past
harorati 0
0
C dan kam bo‘lgan vaqtda asos va qoplamalarga beton yotqizish KMK 
3.03.01-98 talablariga asosan bajariladi. Bir qatorli qoplamalar (asoslar)ga beton 
yotqizish uchun sirg‘aluvchi qolipli, beton yotqizuvchi mashinalar qo‘llash
maqsadga muvofiqdir. Asos va qoplamalarga yotqiziladigan beton qorishmalari 
O‘zRST 728-96 talablariga javob berish lozim. 
Ularni tarkibini loyihalashda beton yotqizish joyida yaxshi joylashish 
ko‘rsatkichlarini 33-jadval orqali tayinlanadi. Mayda zarralik beton qorishmasining 
qattiqlik ko‘rsatgichi GOST 10181-1 bo‘yicha 15dan kam va 25 dan katta 
bo‘lmasligi lozim. 
33-jadval 
Qoplama (asos)da beton qorishmalarini 
zichlash uchun qo‘llaniladigan mashinalar va 
uskunalar 
YAxshi 
joylashishi 
GOST 10181.1 bo‘yicha 
1 
2 
3 
Betonyotqizuvchi g‘ilidirak relsda yuruvchi 
(rels qoliplarda) 
2 
8 
Beton 
yotqizuvchi 
sirg‘aluvchi qolipda
harakat tezligi m/min 
2 va undan kam 
2 dan 2,5m gacha 
2,5 dan 3,0m.gacha
2 
3 
4 
8 
5 
3 
YUzaki titrovchi va titrovchi reyka
4 
3 
Titrovchi katoklar va boshqa o‘xshash 
uskunalar 
- 
30 
Ikki va undan ko‘p qatorlik qoplamalarda betonni sirg‘aluvchi opalubkada 
yotqizilsa, beton qorishmaning surilishi 2 cm dan katta bo‘lsa foydalanish kerakki, 
bunda uning tarkibi yangi shakllangan beton taxtalar-ning beton yotqizuvchi 
o‘tgandan so‘ng chetki va yon tomonlarini mumkin qadar mustahkamligi 
ta’minlangan bo‘lishi shart. 
Betonni to‘ldiruvchilarining eng katta o‘lchami quyidagilardan oshmasligi 
lozim: 
20 mm dan - qatlamlarni ulash uslubi bilan yotqi-zishni ikki qatlamning 
yuqori qatlami uchun; 
40 mm dan - bir qatlamli va ikki qatlamli qoplama-larning pastki qatlami 
uchun; 
70 mm – asoslar uchun. 

---

Beton qorishmalarining tarkibini va betonyotqizuvchi mashinalarning ishchi
organlarini so‘ngi tayyorlik holatini sinov tartibidagi beton yotqizish bilan, 
qoplama yuzasining sifatini baholash orqali aniqlanadi. Zarur bo‘lganda, beton 
qorishmasi tarkibiga o‘zgartiriishlar kiritiladi va mashinalarning ishchi organlarini 
qo‘shimcha tayyorlanadi.