1-mavzu: Birjalarning iqtisodiy mohiyati

Хулосалар 
Ўзбекистонда биржа савдосининг замонавий ҳолати ва истиқболлари қуплаб 
омиллар билан белгиланади. Кўриниб турибдики, биржалар келажакги 
иқтисодий ислоҳотларнинг умумий боришидан ташқари бизнинг биржалар 
ғарб мамлакатларининг биржаларига қанчалик тез яқинлашишига ҳам боғлиқ 
бўлади. 
Агар листинг, қимматли қоғозларни котировкага йўл қўйиш – бир матралик 
ҳаракат бўлса, қимматли қоғозлар курси ёки нархини белгилаш бу – кимошди 
жараёнида ҳар бир биржа хабарида доимий янгиланиб турадиган операциядир. 
Қимматли қоғозлар котировкаси бу – нархни аниқлаш, уни ҳар бир иш куни 
давомида қайд қилиш ва биржа бюллетенларида механизмидир. Биржа 
савдоси 
жараёнида 
нархнинг 
пайдо 
бўлиши 
рўйхатга 
олинган 
савдогарларўзаро алоқасининг натижаси ҳисобланади. Биржа фақат уларни 
аниқлайди, унинг шаклланишига объектив хизмат қилади. 
Биржа қимматли қоғозлар харид қилиш ва сотиш талаб ва таклифини 
мужассамлайди, талаб ва таклиф нисбатини белгилайди, бунинг натижасида 
вақтинчалик ва нисбий мувозанатнинг ифодаси, бироқ у ёки бу мақсад ва 
битимни амалга ошириш учун етарли бўлган нарх аниқланади. 
Битим тузиладиган ва қимматли қоғозлар бир қулдан бошқасига ўтадиган 
нарх курс деб аталади. Биржа курси биржа ва биржадан ташқари айланмада 
битимлар тузишда мўлжал сифатида фойдаланилади. Бунда "бараварига 
ўтказиладиган аукцион" кейинги "залпгача" мавжуд бўладиган, узлуксиз 
кимошди эса - қимматли қоғозларга жорий талаб (талаб нархи, харидор таклиф 
этадиган энг юқори нарх) ва таклиф (таклиф нархи, қимматли қоғозлар 
сотиадиган минимал нарх) ўртасидаги нисбатнни аниқлашга имкон беради. 
Таянч сўзлар 
Биржалар, директорлар Кенгаши, биржа низоми, аъзолик, биржа 
структураси, маклериат, брокерлик идоралари, листинг, «бараварига 
ўтказиладиган аукцион», курс маклерлари, куртаж, чайқов фойдаси, нарх 
котировкаси.