16-Mavzu. Mehnat munosabatlari

Innovatsion faoliyatni shaxsiy tadbirkor sifatida amalga oshirishning afzalliklari
Innovatsion faoliyatni shaxsiy tadbirkor sifatida amalga oshirishning kamchiliklari
Biznesni tashkil etishda davlat tomonidan ro‘yxatga olishning yengilligi	Moliya-xo‘jalik, innovatsion va boshqamv funksiyalarining qo‘shib olib borilishi
Bankda hisobvaraqni ochish yengilligi	Shaxsiy tadbirkorlikni amalga oshirishda kredit olish uchun garov masalasi murakkabligi
Soliqqa tortishning soddalashtirilgan tartibi va soliq stavkalarining pastligi	Tashqi moliyalashtirish manbalarini topishning murakkabligi
Menejmentning soddaligi va buning uchun chiqimlarning kamligi	Ishlab chiqarilgan innovatsion mahsulot uchun mijoz topishning qiyinligi
Hisobotlarning soddaligi	Majburiyatlar bo‘yicha to‘liq shaxsiy mas'uliyat
Biznesni yuritishda mustaqillik va yuksak sa- maradorlikka erishish uchun moʻlivatsiyaning kuchliligi

Chet el davlatlarining tajribasi kichik innovatsion korxonalar ham yuqori samaradorlikka erisha olishlaridan dalolat beradi. Masalan, 1999-yilda ingliz tili o‘qituvchisi Jek Ma tomonidan tashkil etilgan «Alibaba Group ltd» mas'uliyati cheklangan j amiyat bugungi kunda Xitoyning eng ulkan elektron tij orat kompaniyasi hisoblanadi. Ushbu kompaniya foydalanuvchilarining soni 280 milliondan ortib ketgan. «Alibaba Group ltd»ning yillik savdo aylanmasi 300 mlrd AQSh dollarini tashkil etadi⁹.

Kichik innovatsion korxonalar quyidagi ustunliklarga ega:

• 
  iste’molchilarga yaqinligi va keskin raqobat sharoitlarida bozorga chiqish yodlarini topish zarurati sababli ko‘plab g‘oyalami ilgari surish imkoniyatlari;
  
• 
  kichik biznes ega bo‘igan ustunliklar - egiluvchanlik, mobillik, bozorda kichik tokcha bilan qanoatlanishi va hokazolar tufayli innovatsion faoliyatda muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlari;
  
• 
  yirik kompaniyalarga nisbatan boshqaruvning osonligi va kam chiqimligi;
  
• 
  innovatsion faoliyatning muayyan aniq bir yo‘nalishda olib borilishi;
  
• 
  kichik hajmda mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish orqali ham yuqori darajada foyda olish va boshqalar.
  

Kichikinnovatsion tadbirkorlik shakllanishinging o‘zbosqichlari mavjud (16.4- rasm).
Kichik innovatsion tadbirkorlik shakllanishining ilk bosqichi fundamental va amaliy tadqiqoʻllar bilan bog'liq. Bu bosqichda innovatsion faoliyat muvaffaqiyat keltirishi mumkinligi, g‘oyani amalga oshirish qancha vaqt va mablag¹ talab qilishi aniq boimaydi. Shu boisdan u innovatsion loyihani amalga oshirishda eng muammoli bosqich hisoblanadi. Tadbirkorlar bu bosqichda innovatsion g‘oyalarini amalga oshirish qoilab-quvvatlanishi uchun faqat venchurli moliyalashtirishga yoki «biznes malak»lariga umid qilishlari mumkin.


16.4-rasm. Kichik innovatsion tadbirkorlik shakllanishining bosqichlari



Venchurli (ingl. «venture» - «tavakkalchilik ishi») moliyalashtirish - yuqori tavakkalchilikka asoslangan loyihalarni amalga oshirishni pul mablagʻlari bilan ta’minlashdir. Odatda, bu tadbirkorlik faoliyatini mazkur tuzilma aksiyalarining muayyan qismiga egalik qilish va boʻlajak foydada o‘z ulushiga ega boʻlish sharti bilan uzoq muddatga moliyalashtirish hisoblanadi. AQShda mavjud statistika ma’lumotlariga ko‘ra, venchurli moliyalashtirishda sarmoyadorlar innovatsiyaviy loyihalarning faqat 10 foizida foyda oladi, ammo ushbu foyda boshqa loyihalarning ko‘zlangan samarani bermasligi oqibatida kiritilgan investitsiyalar 90 % yo‘qolishining o‘rnini qoplabgina qolmasdan, katta foyda ham keltiradi (17.4-jadval).
Innovatsion tadbirkorlikni shakllantirishning keyingi bosqichi startap (ingl. «startup» - «boshlovchi») hisoblanadi. Ushbu atama birinchi marta 1976-yilning avgustida AQShning «Forbes» va 1977-yil sentyabrida «Business Week» jumal- larida muomalaga kiritilgan. Mijozlarni rivojlantirish uslubiyoʻlini ishlab chiqqan amerikalik tadbirkor Stiven Blankning ta’rificha, startap - keng koʻlamli biznes
modellarini izlash uchun tashkil etiladigan vaqtinchalik tuzilmalardir. Bugun- gi kunda jahonda eng mashhur kompaniyalar hisoblangan «Apple», «Amazon», «Google», «Salesforce», «Vmware», «Facebook»,»Twitter», «Groupon» va «Zyn- ga» startap orqali shakllangan va rivojlangan. Ular hozirgi paytda AQSh iqtisodi- yoʻliga 1 trln dollar miqdorida yangi milliy mahsulot bilan hissa qcfshmoqda¹.

4. 
   jadval