17-bob. Iqtisodiy o‘sish va milliy boylik

«70 miqdori qoidasi»
yordamida ham ochib berish mumkin. Bu qoidaga ko‘ra, 
milliy iqtisodiyotda ishlab chiqarilayotgan YAIM hajmini 2 baravarga oshirishda 
qancha vaqt talab etilishini aniqlash uchun 70 sonini yillik o‘sish sur'atiga bo‘lish 

---

362 
kerak bo‘ladi. Masalan, mamlakatimizdagi o‘sish sur'atining 9% darajasida 
YAIMni 2 baravar oshirish uchun 7,7 yil talab etiladi (70:9). Xolbuki, iqtisodiy 
o‘sishning 2000 yildagi 4,0% darajasida bu ko‘rsatkichga 17,5 yilda (70:4) erishish 
mumkin edi. Keyingi yillarda iqtisodiy o‘sish sur'atining yanada oshirilishi bu 
muddatning ahamiyatli ravishda qisqarishiga olib keladi.
Ijtimoiy mahsulotning o‘sish sur'ati bilan ishlab chiqarish omillari 
miqdorining o‘zgarishi o‘rtasidagi nisbat iqtisodiy o‘sishning ekstensiv yoki 
intensiv turlarini belgilab beradi. 
Ekstensiv iqtisodiy o‘sishga
ishlab chiqarishning avvalgi texnikaviy asosi 
saqlanib qolgan holda ishlab chiqarish omillari miqdorining ko‘payishi tufayli 
erishiladi. 
Aytaylik, mahsulot ishlab chiqarishni ikki hissa ko‘paytirish uchun 
ishlab chiqarish omillari miqdori ikki barobar ko‘paytirilishi lozim, sodda qilib 
aytganda mavjud korxonalar bilan bir qatorda o‘rnatilgan uskunalarning quvvati, 
miqdori va sifati, ishchi kuchining soni va malaka tarkibi bo‘yicha xuddi 
o‘shanday yana korxonalar qurilishi lozim. Ekstensiv rivojlanishda, agar u sof 
holda amalga oshirilsa, ishlab chiqarish samaradorligi o‘zgarmay qoladi. 
Iqtisodiy o‘sishning intensiv turi
sharoitida mahsulot chiqarish miqyoslarini 
kengaytirishga ishlab chiqarish omillarini sifat jihatidan takomillashtirish, 
yanada ilg‘or ishlab chiqarish vositalarini va yangi texnikani qo‘llash, ishchi kuchi 
malakasini oshirish, shuningdek mavjud ishlab chiqarish potensialidan yaxshiroq