4-amaliy mashg’ulot. Ikkinchi darajali bo‘laklarni sintaktik tahlil qilish tar tibi va namunasi

4-AMALIY MASHG’ULOT.
IKKINCHI DARAJALI BO‘LAKLARNI SINTAKTIK TAHLIL QILISH TAR TIBI VA NAMUNASI
1. Ikkinchi darajali bo‘laklarni belgilash.
2. Aniqlovchi, to‘ldiruvchi , hol, so‘roqlari, turi , ifodalanishi. Masalan:
Menga ro‘molchasini bergan o‘shal qiz.
Rangi somon bo‘pti allaqachonlar
( Qo‘shiq)
menga- to‘ldiruvchi, kimga? vositali, olmosh bilan ifodalangan, ro‘molchasini to‘ldiruvchi, nima? vositasiz, ot bilan ifodalangan.
bergan- aniqlovchi, qanday? sifatdosh bilan ifodalangan, sifatlovchi aniqlovchi.
o‘shal- aniqlovchi qanday? olmosh bilan ifodalangan.
qiz- aniqlovchi? belgisiz qaratqichi aniqlovchi, ot bilan ifodalangan, allaqachonlar- hol, qachon payt holi, ravish bilan ifodalangan.


49- mashq. Ikkinchi darajali bo‘laklarni aniqlab, ularning tagiga chizing, turlari, so‘rog‘i va qanday so‘z turkumi bilan ifodalanganini ayting.

1. Tashqarida hamon chaqmoq yaltirar va yomg‘iri va bahor yomg‘iri salobatli shovillardi.(P.Q.)2. G‘ulomjon ovoz egasini tanidi(M.I.) 3. Agar qiz toqqa ketsa, cholga bir kun bir yilday tuyila beradi.(Sh.R.)4. Milliy g‘o ya millat tafakkurining mahsuli, inson va jamiyat hayotiga ma`no, mazmun baxsh etadigan, uni ezgulik sari yetaklaydigan fikrlar majmuasidir. (“Milliy istiqlol g‘oyasi”) 5. Baxtli yoshligimiz uchun jonajon davlatimizga minnadorchiligimizni izhor qilamiz.

50-mashq. Quyidagi ko‘rsatkichlar asosida gaplar tuzing.
1. E---------------A~~~~~~T----------K===========
2. A~~~~~~~~E-----------H-----------K=======-===
3. A~~~~~~~~A~~~~~~,A~~~~~E----------K=====
4. H------------K=========.
5. E------------E----------------K==========
6. E------------H-------------K.


51-mashq. Ushbu she`riy parchadagi hol va to‘ldiruvchini aniqlang.

Mana senga olam-olam gul, Etagingga siqqanicha ol Bunda tole har narsadan mo‘l, To o‘lguncha shu o‘lkada qol. (H.O. )