5-mavzu: «Organizm va muxit»

Biosferada turli guruh organizmlarning biokimyoviy vazifasi. Yerning potensial biologik hosildorligi.

Hozirgi kunda tabiat va jamiyat oʻrtasidagi oʻzaro munosa-batlarni oʻrganish boʻyicha keng ilmiy tadkiqot ishlari olib borilyapti. Shunday tadkiqotlar asosida yangi fan — noogenika fani yuzaga keldi. N o o g ye n i k a—bu uzviy ilmiy tsxnika taraqqiyoti sharoitida ekologik turg‘unlikning oldini olish toʻg‘risidagi fandir. Bu fan oʻsimliklar, hayvonlar va mikroorga-nizmlarning yangi turlarini yaratish masalalari bilan ham shug‘ullanadi- Olimlar tomonidan chorvachilik uchun juda' ham zarur boʻlgan yem- xashak sifatida ishlatiladigan va yuqori hosilli oʻsimliklar olishning yangi usullari joriy qilindi, Ana shunday ozuqalardan biri mikroskopik suv oʻti
— xlorella boʻlib, u tarkibida 45—50 % oqsil moddasini saklaydi. Ba’zi bir mamlakatlarda xlorellani hatto ozik-ovqat sifatida ham iste’mol qilinadi- Olimlarning fikricha kelajakda mikroorganizmlar yordami bilan yog‘ochdan, somondan va neft’ mahrulotlaridan har xil oziq-ovqat mahsulotlarn olish moʻljallanmoqda. Yapon olimlari Ken Arima va S. Ivasaki mog‘or zamburug‘idan pishloq tayyorlashda va sutning ivishini tezlashtirishda ishlati-ladigan ferment ajratib olishga muvaffak boʻldilar. Shu paytgacha bunday fermentni sog‘in sigirlar oshqozonidan olingan va har yili kerakli miqdorda pishloq ishlab chiqarish uchun dunyo boʻyicha kamida 40 mln. ta sigir soʻyilar edi. Hozirgi vaktda har xar xil chiqindilar va suv oʻtlaridan bakteriyalar yordami bilan metan gazi olish toʻg‘risidagi masala ham koʻrib chiqilmoqda. Ehtimol kelajakda shaharlarni eniga emas baland va pastga karab oʻsishi mumkin. Bisferani oʻta zaharlovchi moddalar ishlab chiqaruvchi zavodlarni kosmosga chiqarish moʻljallanmoqda.

Nazorat savollari

1. 
   Biosfera haqida ta’limotni tushuntirib bering .
   
2. 
   Biosfera hakidagi hozirgi zamon ilmiy qarashlarning shakllanishi qanday
   
3. 
   Biosferada turli guruh organizmlarning biokimyoviy vazifasi nimalar iborat