|
Малайзияда Саноатни ривожлантиришнинг бош режасига асосан инвестициялар соҳасида қуйидаги вазифалар белгилаб олинган:
инвестицияларни жалб этиш орқали юқори қўшимча қийматга эга бўлган маҳсулот ишлаб чиқаришни жадаллаштириш ва илғор технологик тармоқларни ривожлантириш;
саноатнинг устувор тармоқлари ривожланишига кўмаклашиш;
саноатга илғор технологияларни, жумладан, биотехнологиялар, нанотехнологиялар, симсиз узатиш технологиялари, микроэлектромеханик тизимлари, лазер технологияларини татбиқ этишни янада кенгайтириш;
саноатнинг ўсишида меҳнат унумдорлиги омилининг ролини ошириш;
миллий саноатнинг халқаро меҳнат тақсимоти тизимига интеграциялашувини чуқурлаштириш;
илмий тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишланмаларини янада ривожлантириш ва уларни саноатга татбиқ этишни давлат томонидан қўллаб- қувватлаш;
иқтисодий салоҳият ва рақобатдошликни мустаҳкамлаш мақсадида стратегик ҳамкорлик ва марказлашувни рағбатлантириш.
Шу билан бирга, Малайзияда инвестицион жозибадорликни ошириш мақсадида турли солиқ имтиёзлари жорий қилинган бўлиб, бунда инвестиция натижасида олинган фойданинг фақат 30 фоизи дастлабки 5 йил давомида солиққа тортилади. Айниқса, ҳудудларнинг ривожланишини қўллаб- қувватлаш йўналишида нисбатан яхши ривожланмаган штатларда фаолият кўрсатувчи инвесторлар фойда солиғидан дастлабки 5 йил давомида тўлиқ озод қилинади. Демак, қайси ҳудудда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожланишида устуворликка эришилса, шу ҳудуд ижтимоий-иқтисодий томондан барқарор ривожланади. Бу эса, ўз навбатида, янги иш жойлари яратиш ва шу орқали аҳолини самарали тармоқлараро бандлигини шакллантириш муаммосини бир қадар ҳал этилишига эришишни, аҳоли даромадларини оширишни ҳамда турли тармоқ соҳалари ўртасида ўзаро манфаатли алоқаларнинг мустаҳкамлигини таъминлайди.
Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг иқтисодиёт ва унинг реал секторини ҳамда мамлакат инвестиция фаолиятини ривожлантиришдаги ўрни ва аҳамияти. Иқтисодий инқироз ва иқтисодиётни диверсификациялаш шароитида хусусий инвестициялардан самарали фойдаланишнинг устувор йўналишларини кўриб ўтамиз.
Кичик бизнеснинг мамлакат иқтисодий салоҳияти ва имкониятларидан самарали фойдаланиши учун қулай замин яратувчи хусусияти – ишлаб чиқаришни табиий ва моддий ресурсларни энг кам жалб этган ва тежамли фойдаланган ҳолда ташкил ета олиш қобилиятидир.
Шу билан бирга, кичик бизнесда тадбиркорлик ғоялари, муаммоларнинг ечимига инновацион ёндошувлар жуда тезлик билан амалиётга татбиқ этилади. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликда юқори самарадорликни таъминловчи асосий мотивация – бу тадбиркорлик субъектларининг ўз даромадларини ошириш, уларнинг моддий ва молиявий ресурслари, муносиб мутахассислик, касб-кор, маълумот даражаси ва бошқа жиҳатлари билан аниқланувчи жамиятдаги ўрта мулкдорлар қатламига мансублигини белгилаб берувчи тегишли мавқ эга эришиш ҳисобланади.
Ҳудудларнинг ички иқтисодий салоҳиятини рўёбга чиқариш, ундан самарали фойдаланишда кичик бизнес имкониятларини қўллаш тизимли тарзда амалга оширилиши лозим. Бунда асосий эътибор ҳудуддаги муаммоларни ҳал этишда кичик бизнеснинг кэнгроқ иштирокини таъминлаш имкониятини берувчи ишлаб чиқариш тизимини диверсификациялашга қаратилиши лозим.
Глобаллашув жараёнларининг чуқурлашуви ҳамда халқаро рақобатнинг кучайиб бориши шароитида миллий иқтисодиётнинг рақобатбардошлигини таъминлаш таркибий ўзгартириш жараёнларини тақозо этади.
Бу борада кичик бизнесдан ҳудудлар иқтисодиётидаги таркибий ўзгаришларнинг манбаи сифатида фойдаланиш муҳим аҳамият касб этади. Мамлакатимизда иқтисодиётни бошқаришни тубдан қайта қуриш мулкка эгалик қилишни янги шаклларини ташкил этиш ва хусусий мулкка устунлик бериш мақсадида ўтказилган иқтисодий ислоҳатлар ўз самарасини кўрсатди ва бугунги кунда иқтисодий ислоҳотлар тобора чуқурлашиб, кенгайиб бормоқда ва мулкчиликни барча турларининг тармоқ – соҳаларида товар маҳсулотлари ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш ҳамда шу бажариш доирасида рақобатбарджшлик жараёнлари тобора жадаллашиб, иқтисодий самарадорлик таминланмоқда.
Маълумки, бозор иқтисодиёти жараёнларида иш юритадиган тадбиркорлик асосий иқтисодий меҳнат фаолиятидан бири ҳисобланади. Ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва бошқаришда билим, малака, тажрибага эга бўлган, юқори даромад ва фойда олишга эришиш йўлида таваккалчилик билан иш бажарадиган ташабускор инсон фаолияти сифатида муайян маҳсулотларни ишлаб чиқариш, иш бажариш ва хизмат кўрсатиш, иш ўринларини яратиш, бандликни таъминлашда энг маъқул бўлган хўжалик юритиш кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ҳисобланади.
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг асосий капиталга киритилган инвестициялар хажмидаги улуши (Республика миқиёсида)
Иқтисодиётни эркинлаштириш жараёнида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни қўллаб қувватлашнинг самарали меҳанизимлари яратилган бўлиб, - “Тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги рухсат бериш тартиб-тамойиллари тўғрисида”, “Рақобат тўғрисида”, янги таҳрирдаги “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”даги қонун ҳужжатларида таминлаб берилган.
Аҳолининг кун сайин ўсиб бораётган моддий неъматларга талаб-эҳтиёжларини қондириш биринчи даражали вазифа ҳисобланади. Яъни, озиқ-овқат, сабзавот-полиз, чорва, балиқ, парранда маҳсулотларини ишлаб чиқаришни кўпайтириш, бу маҳсулотларни қайта ишлаб, ички бозорни тўлдириш ва истеъмолчиларга таклиф этиш ҳозирги куннинг ва ундан кейин ҳам долзарб амалга ошириб бориладиган устувор аҳамият касб этадиган чора-тадбирлар мажмуини ташкил этади.
7.3. Иқтисодиётнинг реал секторини ривожлантиришда давлат ва хусусий секторнинг иштироки. Хусусий инвестициялар ёрдамида иқтисодиёт ва унинг реал секторини ривожлантиришнинг хориж тажрибалари.
Жаҳон тажрибаси шуни кўрсатадики, инвестиция капиталини шакллантириш тизими мулкчилик шакли ва молиялаштириш манбаларига мос ҳолда такомиллашиб бориши керак. Бундан ташқари инвестициялаш субъектлари ташкилий тузилмаларининг бозор иқтисодиёти талабларига мос равишда ўзгариши инвестициявий фаолиятни ривожлантириш ва иқтисодиётни диверсификациялашга кўмак беради. Бундай жараёнлар Ўзбекистон иқтисодиётида қуйидаги омиллар таъсирида жадаллашмоқда:
Иқтисодиётнинг устувор, айниқса реал тармоқларини инвестициялашда хусусий секторнинг иштироки ортиб бормоқда;
Давлат-хусусий ҳамкорлик лойиҳаларини амалга оширишга кенг имкониятлар яратилмоқда;
Хусусий тадбиркорлик ва кичик бизнес жамғармаларини самарали инвстициявий лойиҳаларга стратегик режалар орқали йўналтириш амалиёти йўлга қўйилмоқда.
Молиявий секторнинг инвестициявий манбаларни жалб этишнинг бозор механизмлари аста-секинлик билан ишга солинмоқда.
Бироқ, ҳозирча хусусий сектордаги корхоналар, банклар ва аҳолининг молиявий ресурслари кўпайиш тенденциясига эга бўлишига қарамасдан, уларни инвестициявий фаолиятга жалб этиш борасида бир қанча муаммолар ўз ечимини топмаган. Давлат бюджети ҳисобидан инвестициявий фаолиятни молиялаштиришда устувор тармоқларни давлат томонидан қўллаб-қувватлашнинг қисқариши давлат инвестиция сиёсатининг эътибори хусусий тузилмалар: корхоналар, банклар ва аҳоли зиммасига кўчишини шарт қилиб қўйиши табиийдир.
Бироқ, ҳозирча хусусий сектордаги инвестициявий фаолият субъектлари миқдори ва сони ортганига қарамай, уларнинг инвестициявий фаолиятдаги ўрни ва мавқеи давлатнинг иқтисодиётдаги роли ва ўрнини боса олмаяпти. Кейинги ўн йил ичида Ўзбекистонда иқтисодиёт ва ижтимоий соҳаларни ривожлантиришга йўналтирилган инвестицияларнинг ўртача йиллик ўсиши 12,6 фоизни ташкил этиб, 2018 йил маълумотларига кўра унинг таркибида давлат маблағлари 32 фоизни, марказлашмаган инвестициялар эса деярли 68 фоизни ташкил қилмоқда. Айрим МДҲ мамлакатларида эса марказлашмаган инвестициялар қарийиб 90 фоизни ташкил этади. Жумладан, Қирғизистонда бу кўрсаткич – 93%, Арманистон – 91%, Россия Федерацияси ва Қозоғистонда 84% ни ташкил этади.Жаҳон амалиѐтида давлат-хусусий шериклигини амалга ошириш учун турли хил моделлар, шакллар, турлар ва ўзига хос имкониятлар мавжуддир. Давлат-хусусий шериклиги асосидаги лойиҳаларни самарадорлигини аниқлашда, энг аввало, унингшартнома шакли муҳим аҳамиятга эга .Айнан, шу жиҳатлар ДХШ амалиѐтини Ўзбекистонда ривожлантирш аҳамиятини ифодалайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
