A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

P-16 
P a k ir d in o v A
O IV /O IT S : 
dars lik 
Z. T. Pakirdin ov. U. Y alixonov: 
O 'z b e k i s t o n R e s p u b lik a si Oliy va o 'r t a m a x s u s t a 'l i m vazirligi: 
A n d ijo n davla t tibbiy ot instituti. - To shkent: T a fa k k u r b o 's t o n i. 
2013. - 288 bet.
IS BN : 9 7 8 -9 9 4 3 - 4 2 -3 8 -0 -0
U sh b u o ' q u v q o 'l l a n m a hozirgi z a m o n ti b b iy o tin in g eng dolzarb m u a m m o -
si b o 'li b tu r g an O IV in fek siy as ig a b a g ‘is hla ngan. K ito b d a ilmiy a d ab iy o tlar d a 
hozirgi k u n g a e h a m a ' l u m b o 'l g a n dalillar a sosid a k a sa llik n in g q o 'z g 'a t u v c h i s i
ha q id a batafsil m a ’lu m o t b erilg an. b u tu n d u n y o d a g i va O 'z b e k i s t o n d a g i epid e- 
m i k va z iv a t k o 'r s a t i b o 'ti lg a n , k a sa llik n in g p ato g en e zi. klassifik at siyas i. klinik a- 
si. laboratoriva d iagnostikasi. d a v o la s h usulla ri k e n g b ay o n etilg an . profilak tik a- 
si va m e ’yoriy hujjatlar keltirilgan. K ito b d a 38 ta rangli suratlar, 10 ta ja d v a l . 5 ta 
d ia g n o s tik alg o ritm lar m av ju d .
O ' q u v q o 'l l a n m a tib b iy o t ins titutlarining talab alarig a m o 'l j a l l a n g a n b o 'li b . 
u n d a n m a g istra tu r a rezidentlari. klinik o rd in ato rlar h a m d a u m u m iy am aliy o t 
shifo korlari h a m foy d a la n ish la ri m u m k in .
I O 'K : 61 (075)
K B K : 5 5 .1 4 8 v a 7 3
ISBN: 9 7 8 - 9 9 4 3 - 4 2 - 3 8 - 0 - 0
© « «TA FA K K U R B O 'S T O N I» » nashrivoti. 2013
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

K IR ISH
Odam immun tanqisligi virusi infeksiyasi - Orttirilgan immun 
tanqisligi sindromi (OIV OITS) viruslar to m onidan chaqiriladigan. 
yangi paydo b o 'lg an infeksion kasallik bo'lib. uning eng asosiy 
alomati immunitetning. birinchi navbatda, hujayra immunitetining 
to'x tovsiz ravishda pasayib borishi hisoblanadi va buning oqibati­
da uning klinik manzarasi va kasallikning evolutsivasi o 'z ig a xos 
yorqin ko'rinish oladi. Kasallik, asosan. jinsiy aloqa orqali. paren­
teral y o i bilan. qon va uning preparatlarini quyganda. shuningdek, 
hom ilador ayollardan y o 'ld o sh orqali hom ilaga yuqadi. OIV/OITS 
kasalligi mutaxassislar tom onidan insoniyat tarixidagi birinchi 
haqiqiy global epidem iya deb tan olingan. Chunki o 'la t ham. chin 
chechak ham. vabo ham hech qachon butun sayyorani bir vaqtning 
o 'z id a yoppasiga qamrab olmagan. balki faqat ayrim hududlar- 
dagina tarqalgan, shu nuqtayi nazardan OIV/OITS kasalligi bilan 
yuqorida sanab o'tilg an o 'ta xavfli infeksiyalarning birortasi ham 
tenglasha olmavdi. Bundan tashqari. yuqoridagi kasalliklar tufayli 
o'lim hech qachon 100 % ni tashkil qilmagan. O IV /O ITSda esa 
kasallik oqibati 100 % o'lim bilan vakunlanadi. Har xil manbalar- 
ning bergan m a'lu m otlarig a k o 'ra, sayyoram izda hozirgi kunda 
OIV infeksiyasini yuqtirib olganlar va OITSga chalingan bem or­
lar soni 34 milliondan 46 m illiongacha vetgan. O lT Sdan o 'lgan- 
lar soni esa 20 milliondan ortib ketgan, faqat 2003- yilning o 'z id a
3 million kishi ushbu kasallik tufayli olamdan o'tgan. Ayniqsa, 
yoshlar orasida bu kasallik oqibatida о ' 1 ish birinchi o 'rin d a turib- 
di. Dunvo bo'y icha har kuni taxm inan 16000 kishi bu kasallikni 
yuqtirib olmoqda.
Oxirgi yillarda respublikam izda OIV OITSga qarshi kurashish. 
bu kasallikning oldini olish. bemorlarga tibbiy vordam ko'rsatish 
va boshqalar to 'g 'ris id a katta ishlar am alga oshirildi. qator qonun-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lar va boshqa m e'y o riy hujjatlar qabul qilindi. Bular orasida 1999- 
yil 19- sentabrda qabul qilingan «O dam ning imm unitet tan qis­
ligi virusi bilan kasallanishining (OIV kasalligining) oldini olish 
to 'g 'ris id a O 'z b e k isto n Respublikasining qonuni», 2005- yil 6- ok- 
tabrda qabul qilingan «OIV OITS kasalligiga tibbiy tekshiruvdan 
o'tk az ish va O IV/OITSli bem orlarga tibbiy yordamni tashkil qilish 
O 'z b e k isto n Respublikasi Sanitariya qoidalari. m e'y o rlari va gigi- 
yena normativlari», O 'z R SSV ning 2007- yil 30- oktabrdagi «OIV 
infeksiyasi bilan b og 'liq profilaktik chora-tadbirlami va tibbiy ij- 
timoiy \o rd a m n i tashkil qilishni takom illashtirish to 'g 'ris id a >gi 
№ 4 8 0 -b u y ru g 'i. « O 'z b e k isto n Respublikasida 2 0 0 7 -2 0 1 1 - \ illarda 
OIV infeksiyasi tarqalishiga qarshi kurashishning Strategik dasturi» 
kabi hujjatlar alohida o 'rin egallavdi. Tibbiyot xodim larining OIV 
infeksiyasi va OITS b o 'y ic h a bilimlari saviyasini oshirish ushbu 
kasallikni erta aniqlashda va kasallikning epideinik tarqalishining 
oldini olishda m uhim aham iyatga ega, bu esa, o 'z navbatida. tibbi­
yot xodim larining OIV infeksiyasiga nisbatan bushyorligini yana- 
da oshirishni taqozo etadi. Keyingi у illarda respublikam izda OIV/ 
OITSning etiologiyasi, epidemiologiyasi, klinikasi. profilaktikasi 
kabi m avzularga b ag 'ish la n g an ayrim maqolalar. xabarlar. anno- 
tatsiyalar, buvruqlarga ilovalar, sirkular xatlar, bukletlar va boshqa 
materiallar chop etilib turganiga q aram asdan, bu m avzuga b a g 'is h ­
langan. o 'z b e k tilida yozilgan. keng qamrovli asarning yo'qligi ta- 
labalarning. tibbiyot xodim larining ushbu kasallik haqidagi bilim- 
larini mustaqil ravishda oshirishda qiyinchilik tu g 'dirm oq da. Shuni 
inobatga olgan holda biz O IV /O ITS haqida ushbu o 'q u v q o ’llan- 
mani yozishga ja z m etdik.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi

---