A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

soxtakashtan (Aesculus hippocastanum L.) 
ni misol qilib keltiramiz.
Soxtakashtan katta daraxt, bo‘yi 25-30 m, diametri 1 m keladi. U 
nihoyatda chiroyli o ‘simlik. Sershox, shoxlari va novdalari yo‘g ‘on 
shox-shabbasi qalin piramida shaklida, kurtaklari yirik va chidamli. Barg 
bandining uzunligi 20 sm ga yetadi, unda 5-7 ta teskari tuxumsimon 
yirik bargchalar bo iad i. Soxtakashtan aprel-may oyida gullaydi. 
Gulbarglari oq, lekin tubida avval sariq, so‘ng pushti rangli dog‘ paydo 
b o ia d i. Mevasi oktabr oyida yetiladi, u tikanli, yumaloq b o iib , yirik, 
to ‘q jigarrang, yaltiroq bitta u ru g i boiadi. Kuzda yig‘ib olingan 
u ru g ia ri bahorda sepilsa, 20-25 kunda unib chiqadi.

---

63-rasm. Gullagan kashtan daraxti.

---

Bu daraxt Bolqon va Qrim yarim orollarida o ‘sadigan eng chiroyli 
daraxt o‘simliklardan biri hisoblanadi. MDH ning Yevropa qismida 
Rossiyaning M oskva va Sankt-Peterburg shaharlari atrofida ekiladi, 
lekin bu yerlarda sovuqdan zararlanadi. Soxtakashtan soyasevar 
o‘simlik. U unumdor nam tuproqli yerlarda yaxshi o‘sib rivojlanadi. 
Havoning issiq va quruq kelishi unga yomon ta’sir etadi. Bunday 
sharoitda yozning o ‘rtalariga kelib barglari sarg‘ayib, qurib qoladi. 
To‘nkasidan k o ‘karadi, ildizidan bachkilaydi. Uni qalamchadan 
ko‘paytirish ham mumkin.
Soxtakashtanning yana bir necha turlari bo‘lib, ular quyidagilardir: 
Aesculus glabra Willd., Aesculus ostandra Marsh., Aesculus pavia
L. Aesculus lutea Wang., Aesculus carnea Hayne. 
Ulaming hammasi 
Shimoliy Amerikada o ‘sadi. Birinchi turning kurtagi yelimsiz, gullari 
sariq bo‘lib, kichik to ‘pgul hosil qiladi. Mevasi tikansiz, o ‘zi sovuqqa 
chidamli. Ikkinchi turining guli yirik uchinchi tur buta yoki kichik 
daraxt bo‘lib, guli qizil. Barcha turlari nihoyatda xushmanzara bo‘lishi 
bilan tavsiflanadi. Shuning uchun ko‘kalamzorlashtirish ishlarida ular 
katta ahamiyatga ega. Soxtakashtanning barcha turlarini shahar 
ko‘chalariga ekish tavsiya qilinadi. Toshkent shahri ko‘chalarida, 
parklarida soxtakashtan ko‘plab o‘stiriladi.