FOYDALANILGAN AD ABIYOTLAR

MUNDARIJA
K irish ..................................................................................................................................................................3
I bob. DARAXT O'SIM LIKLARININ G HA YOTIY SH A K LLA RI, ULARNING U M U M IY  
VA YILLIK (FENO LO GIK) RIVOJLANISH D A V R L A R I................................................................. 7
1. 
DENDROLOGIYA FANINING RIV O JLA N ISh T A R IX I.......................................................... 8
2. DARAXTLAR MORFOLOGIYASI VA H A Y O TIY SHAKLLARI. FEN O K U ZA TU V V A
UNING A H A M IY A T I................................................................................................................................ 15
3. DARAXTLARNING VEGETATIV ORG ANLARI MORFOLOGIYASI VA H A Y O T IY
FU NKSIYALARI..........................................................................................................................................20
Novda............................................................................................................................................................... 20
Barg.................................................................................................................................................................. 24
Ildiz...................................................................................................................................................................27
4. DARAXTLARNING GENERATIV O RG ANLARI MORFOLOGIYASI VA H A Y O T IY
FU NKSIYALARI..........................................................................................................................................30
G u l................................................................................................................................................................... 30
M eva................................................................................................................................................................ 32
U ru g '................................................................................................................................................................ 33
5. DARAXTLARNING IChKI (ANATOMIK) TU ZILISH I HUJAYRA VA T O 'Q IM A L A R .. 35
6. DARAXTLARNI 0 ‘SISHI, RIVOJLANISHI VA H A YOTINING D A V O M IY L IG I............ 40
7. DARAXT TURLARI VA ULARNING A R EA LLA R I, GEOGRAFIK TARQ A LISH I, 
INTRODUKSIYASI VA IQLIM LAShTIRISH...................................................................................... 45
8. TABIATDA M EVA VA URUG'LARNI TA R Q A LISH I, U RU G'DA N VA V E G E T A T IV
K O 'PA Y ISH ...................................................................................................................................................52
NAZORAT UCHUN SAVOLLAR............................................................................................................61
II bob. DARAXTLARNING EKOLOGIK X U SU SIY A T L A R I ASOSIY EKOLOG IK O M IL ­
LAR VA DA RAXT-BUTA O'SIM LIKLARNI U L A R G A M U N O SA B A TI................................. 62
IQLIM O M IL L A R I...................................................................................................................................... 63
H arorat.............................................................................................................................................................63
YorugMik......................................................................................................................................................... 67
N am lik .............................................................................................................................................................70
Havo................................................................................................................................................................. 74
Sham ol.............................................................................................................................................................74
EDAFIK (TUPROQ) OM ILLAR............................................................................................................... 75
RELYEF O M ILLA R I...................................................................................................................................77
BIOTIK O M ILLA R...................................................................................................................................... 78
ANTROPOGEN O M IL L A R ...................................................................................................................... 79
NAZORAT UCHUN SAVOLLAR............................................................................................................81
III bob. ASOSIY NINABARGLI DARAXT T U R LA R I. ULARN ING BIOEKO LO GIK V A
O 'RM O N CH ILIK XUSUSIYATLARI HAM DA X A L Q X O ‘JALIGIDAGI A H A M IY aT I...... 82
GINKGODOSHLAR (GINKGOALES) S IN F I...................................................................................... 82
NINABARGLILAR YOKI QUBBALILAR (C O N IFE R A L ES) SIN FI........................................... 83
ZARNABDOSHLAR (TAXACEAE) O ILA SI....................................................................................... 84
ZARNAB (TAXUS) TU R K U M I............................................................................................................... 85
TAKSODIYDOSHLAR (TAXODIACEAE) O IL A S I.......................................................................... 86
SEKVOYYADENDRON (SEGUOIADENDRON) T U R K U M I.......................................................87
METASEKVOYYA (METASEGUOIA) T U R K U M I.......................................................................... 88
SEKVOYYA (SEGUOIA) TU R K U M I....................................................................................................89
TAKSODIY (TAXODIUM ) TURKUMI..................................................................................................90
QARAG'A YDO SHLAR (PINACEAE) OILA SI....................................................................................90
QARAG*AY (PIN US) TURKUM I............................................................................................................91
Juft yoki ikki barglilar seksiyasi................................................................................................................. 91

U ch ninabarglilar seksiyasi........................................................................................................................ 95
B esh ninabarglilar seksiyasi...................................................................................................................... 96
Q O R A Q A R A G 'A Y (PICEA) T U R K U M I..........................................................................................101
O Q Q A R A G 'A Y (ABIES) T U R K U M I................................................................................................106
T S U G A (TSUGA) T U R K U M I..............................................................................................................109
SO X T A TSUGA (PSEU DOTSU GA) T U R K U M I........................................................................... 110
T ILO G -O C H (LA R IX )TU R K U M I.......................................................................................................111
K E D R (SEDRU S) TU R K U M I............................................................................................................... 113
SA R V ID O SH LA R (C U PRESSA CEA E) O IL A S I............................................................................ 114
SA R V (CUPRESSUS) T U R K U M I.......................................................................................................115
A R C H A (JUNIPERUS) T U R K U M I.................................................................................................... 115
T U Y Y A (THUJA) T U R K U M I..............................................................................................................124
B IO T A (PLATIGLADUS) T U R K U M I.............................................................................................. 125
Q O B IQ L I URU G'LILA R (CHLM Y DOSPERM ATOPHYTA) SINFI ZOG'O ZA DOSHLAR
Y O K I EFEDRADOSHLAR (EPH ED R A C EA E) O IL A S I..............................................................127
Z O G 'O Z A YOKI EFEDRA (EPH ED R A ) T U R K U M I................................................................... 127
N A Z O R A T UCHUN SA V O LLA R .......................................................................................................129
IV bob. ASOSIY YAPROQBARGLI DA RA X T TURLARI ULARNING BIOEKOLOGIK VA
O 'R M O N C hlL IK XU SUSIYATLARI VA XALQ XO'JALIGIDAGI A H A M IY ATI..............131
PISTA D O SH LA R (AN A CA RD IA CEA E) O IL A S I.........................................................................132
PIS TA (PISTACIA) T U R K U M I............................................................................................................132
SK U M PIY A (COTINUS) T U R K U M I.................................................................................................134
T O T IM (RHUS) TURKU M I...................................................................................................................134
Y O N G ‘OQDOSHLAR (JU G LA N D A CEA E) O IL A S I................................................................... 135
Y O N G 'O Q (JUGLANS) T U R K U M I................................................................................................... 136
G IK O R I YOKI KARIYA (CA RU A ) T U R K U M I............................................................................ 140
LA PIN A YOKI PTEROKARIYA (PTERO CARY A ) TU R K U M I................................................141
R A ’NOGULDOSHLAR (R O SA C EA E) O ILA SI............................................................................. 142
O L M A (MALUS) T U R K U M I...............................................................................................................142
N O K (PYRUS) T U R K U M I....................................................................................................................146
B EH I (CYDONIA) T U R K U M I.............................................................................................................148
B O D O M (AMYGDALUS) T U R K U M I.............................................................................................. 148
O L X O 'R I (PRUNUS) TU R K U M I........................................................................................................ 151
N A ’M A TA K (ROSA)TURKUM I......................................................................................................... 151
O L C H A (CERASUS) T U R K U M I........................................................................................................ 155
O 'R IK (ARM ENIACA) T U R K U M I.................................................................................................... 156
SH A FTO LI (PERSICA) T U R K U M I................................................................................................... 156
T O B U L G ‘1 (SPIRAEA) T U R K U M I................................................................................................... 157
IR G 'A Y (COTONEASTER) T U R K U M I........................................................................................... 158
C H E T A N (SORBUS) T U R K U M ......................................................................................................... 159
IR G A (AM ELANSHIER) T U R K U M I.................................................................................................160
D O 'L A N A (CRATAEGUS) T U R K U M I............................................................................................ 161
SH U M U R T (PADUS) T U R K U M I.......................................................................................................165
SO R B A R IY A (SORBARIA) T U R K U M I................................................................. ......................... 166
PIR O K A N TA (PY RA C A N TH A )TU R K U M I.................................................................................... 167
M U SH M U L A (MESPILUS) T U R K U M I...........................................................................................167
E K Z O X O R D A (EXOCHORDA) T U R K U M I................................................................................... 168
M A Y M U N JO N (RUBUS) T U R K U M I................................................................................................168
Z A R A N G D O SH LA R (A CER A C EA E) OILASI
Z A R A N G (ACER) TU RK U M I.............................................................................................................. 169
Q A Y R A G 'O C H D O SH LA R (U L M A C EA E) O ILASI..................................................................... 174
Q A Y R A G 'O C H (ULMUS) T U R K U M I............................................................................................. 174

Q A TRA N G 'I YOKI TO ‘G ‘DONA (C E L T IS) TU RK U M I.............................................................. 179
DZELKVA (ZELKOVA) T U R K U M I................................................................................................... 180
CHINORDOSHLAR (PLATANACEAE) OILASI
CHINOR (PLATANUS) TURKU M I..................................................................................................... 180
TOLDOSHLAR (SALICACEAE) O IL A S I......................................................................................... 182
TOL (SALIX) TU R K U M I....................................................................................................................... 182
TERAK (POPULUS) TURKUMI........................................................................................................... 187
JIYDADOSHLAR (ELAEAGNACEAE) O IL A S I.............................................................................194
JIYDA (ELAEAGNUS) T U R K U M I..................................................................................................... 195
CHAKANDA (HIPPOPHAE) T U R K U M I...........................................................................................197
SHO'RADOSHLAR (CHENOPODIACEAE) OILASI
SAKSOVUL (HALOXYLON) T U R K U M I........................................................................................ 199
SH O 'RA (SALSOLA) TU RK U M I.........................................................................................................204
TORONDOSHLAR (POLYGONACEAE) OILASI
QANDIM YOKI JUZG'UN (CALLIGON UM ) TURKUM I............................................................ 206
YULG'UNDOSHLAR (TAM ARICACEAE) OILASI
Y U LG 'U N (TAMARIX) TU R K U M I.................................................................................................... 210
DIOSPIROSDOSHLAR (EBENASEAYE) O IL A S I......................................................................... 212
/X U R M O (DIOSPYROS) TURKU M I.................................................................................................... 212
JUMRUTDOSHLAR (RHAMNASEAYE) O IL A S I......................................................................... 214
TOG'JUM RU T (RHAMNUS) T U R K U M I......................................................................................... 214
CHILONJIYDA (ZIZIPHUS) TU R K U M I............................................................................................216
QORATIKAN (PALIRUS) TU RKU M I................................................................................................ 216
SHILVIDOSHLAR (CAPRIFOLICEAE) OILASI
SHILVI (LONICERA) TURKUMI.........................................................................................................217
KALINA (VIBURNUM) TU RK U M I.................................................................................................... 218
MARJONDARAXT (SAMBUCUS) T U R K U M I............................................................................... 219
QOR MEVA (SYMPHORICARPUS) T U R K U M I.............................................................................220
ZIRKDOSHLAR (BERBERIDACEAE) O IL A S I.............................................................................. 220
ZIRK (BERBERIS) TURKUMI.............................................................................................................. 221
MAGONIYA (MAHONIA) T U R K U M I.............................................................................................. 225
DUKKAKDOSHLAR (FABACEAE) O IL A S I.................................................................................. 226
MIMOZALAR KENJA (M IM OSOIDEAE) O IL A SI........................................................................ 226
SEZALPINLAR KENJA (CAESALPINIOIDEAE) OILASI...........................................................227
GLEDICHIYA (GLEDITSIA) T U R K U M I......................................................................................... 227
BUNDUK (GYMNOCLADUS) T U R K U M I.......................................................................................228
BAGRYANNIK (CERCIS) T U R K U M I............................................................................................... 229
DUKKAKLILAR YOKI KAPALAKGULLILAR (FABACEAE) K EN JA OILASI
TUXUMAK (SOPHORA) TU R K U M I..................................................................................................231
QUM AKATSIYASI YOKI QU YON SUY AK (AM MODENDRON) T U R K U M I...................232
MAAKIYA (MAACKIA) TURKU M I...................................................................................................234
QARAGAN (CARAGANA) T U R K U M I.............................................................................................234
ROBINIYA (ROBINIA) TU RK U M I..................................................................................................... 235
ASTRAGAL (ASTRAGALUS) T U R K U M I....................................................................................... 236
QAYINDOSHLAR (BETULACEAE) O IL A S I.................................................................................. 237
QAYIN (BETULA) TU R K U M I............................................................................................................. 237
QA ND A G 'O CH (ALNUS) TU R K U M I................................................................................................ 240
GRAB (CARPINUS) TURKU M I........................................................................................................... 241
O 'R M O N Y O N G 'O G 'I (CORYLUS) T U R K U M I.............................................................................243
QORAQAYINDOSHLAR (FA GACEAE) O IL A S I...........................................................................245
QORAQAYIN (FAGUS) TU RK U M I.................................................................................................... 245
KASHTAN (CASTANEA) TU RK U M I................................................................................................ 247

EMAN (Q U ER C U S) TU R K U M I.......................................................................................................... 248
Z A Y TU N D O SH LA R (OLEACEAE) O IL A S I.................................................................................. 252
ZAYTUN (O L E A ) T U R K U M I..............................................................................................................253
SHUM TOL (FR A X IN U S) TURKU M I................................................................................................ 253
LIGISTRUM , D EV O R G U L (LIGUSTRUM ) T U R K U M I..............................................................256
SIREN (SY R IN G A ) TU R K U M I........................................................................................................... 257
FO RZITSIY A (FO R SY TH IA ) T U R K U M I........................................................................................ 257
FO N TA N EZIY A (FO NTANESIA ) TU R K U M I................................................................................ 258
JASMIN (JA SM IN IU M ) T U R K U M I...................................................................................................258
TU TD O SH LA R (M O RA SEA Y E) O IL A S I........................................................................................ 259
,TU T (M O R U S) T U R K U M I................................................................................................................... 259
M A KLYURA (M A C LU R A ) TU RK U M I............................................................................................260
ANJIR (FIC U S) T U R K U M I.................................................................................................................. 261
Q O G 'O ZLI T U T (V RO USSONETIA) T U R K U M I.........................................................................261
SIM A R U B A D O SH LA R (SIM ARUBA CEA E) O ILA SI
AYLANT Y O K I X ITO Y SHUMTOLI (A ILA N TU S) T U R K U M I.............................................. 262
B IG N O N IY A D O SH LA R (BIGNONIACEAE) O IL A S I.................................................................262
SO X TA K A SH TA N D O SH LA R (H IRRO SASTA NEAYE) OILASI
SO X TA K A SH TA N (AESCU LU S) T U R K U M I................................................................................ 264
Q O R A Q A TD O SH LA R (SAXIFRA GACEAE) O IL A S I.................................................................266
QORAQAT (R IB E S) T U R K U M I......................................................................................................... 266
FILAD ELFU S Y O K I SO XTA JASMIN (PH ILA D ELPH U S) TU R K U M I.................................268
KRIJOVN IK (G R O SSU LA R IA ) TU RK U M I.....................................................................................268
RUTA D O SH LA R (RUTASEA YE) O IL A S I......................................................................................269
SITRUS (C IT R U S) T U R K U M I............................................................................................................ 269
FELLO D EN D RO N (PHELLODEND RON) T U R K U M I............................................................... 269
SH A M SH O D G U LD O SH LA R (VUXASEAYE) O IL A S I.............................................................. 271
SHAMSHOD (V U X U S) TU RK U M I................................................................................................... 271
M IRTAD OSH LA R (MYRTACEAE) O IL A S I.................................................................................. 272
EVKALIPT (EU C A LY PTU S) T U R K U M I........................................................................................ 272
EV K O M M IY A D O SH LA R (EUCOM M IACEAE) OILASI
EVKOM M IYA (EUCO M M IA ) T U R K U M I...................................................................................../273
M A G N O LIY A D O SHLAR (M AGNOLIACEAE) O IL A SI............................................................ 274
MAGNOLIYA (M A G N O LIA ) TURKUM I........................................................................................ 274
LOLA DA RA X T (LIRIODENDRON) T U R K U M I.........................................................................275
NAZORAT U C H U N SA VOLLAR.......................................................................................................275
MARKAZIY O SIY O D A TARQALGAN DARAXT-BUTALARNING O'ZBEKCHA ,
RUSCHA VA LO TIN C H A N O M L A R I..............................................................................................278
FO YDA LANILGAN A D A BIY O TLA R..............................................................................................282

A.K. QAYIMOV, E.T. BERDIYEV
DENDROLOGIYA
Toshkent - «Fan va texnologiya» - 2012
Muharrir:
Tex. muharrir:
Musahhih:
Musavvir:
Kompyuter

Download 29,06 Mb.