Акбарходжаева Феруза Абдуганиевна Лингвостатистическое исследование

Тадқиқотнинг мақсади рус ва ўзбек тиббиёт терминлар тизимида лотин тилидан ўзлашган терминларнинг деривацион, структур-семантик, трансформацион аспектларда лингвостатистик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
Тадқиқотнинг вазифалари:
тиббиёт терминларининг терминологик тизимда тутган ўрнини аниқлаш;
ўзлашма тиббиёт терминларининг тамойиллари ҳамда уларнинг ўзлаштирилиш усуллари ва манбаларини аниқлаш;
рус ва ўзбек тилларидаги лотин тилидан ўзлаштирилган тиббиёт терминларининг мавзувий гуруҳларини тавсифлаш;
рус ва ўзбек тилларидаги лотин тилидан ўзлашган тиббиёт терминларининг деривацион структурасини ёритиш;
рус ва ўзбек тилларидаги лотин тилидан ўзлашган тиббиёт терминлари лексик-семантик хусусиятларининг миқдор кўрсаткичларини аниқлаш;
лотин тилидан ўзлашма тиббиёт терминларининг семантик трансформацион хусусиятларини таҳлил қилиш.
Тадқиқотнинг объекти сифатида лотин тилидан ўзлашган рус ва ўзбек тилларидаги тиббиёт терминлари танланган.
Тадқиқотнинг предметини рус ва ўзбек тилларига ўзлашган лотин тиббиёт терминларининг деривацион структур-семантик ҳамда трансформацион хусусиятларининг лингвостатистик тавсифи ташкил қилади.
Тадқиқотнинг усуллари. Тадқиқотда тавсифий, чоғиштирма, компонент таҳлил, семантик майдон, лингвостатистик усуллардан фойдаланилган.
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
тиббиёт соҳаси доирасида лотин тилидан ўзлашган қатламнинг статистик таҳлили орқали лотин тилидан ўзлашган тиббиёт терминларининг рус ва ўзбек тилларидаги мутаносиб юқори кўрсаткичини аниқлаш орқали, лотин тилининг тиббиётда маҳсулдор термин элементларнинг ясалиши учун асос тил сифатида хизмат қилиши исботланган; 
лотин тилидан ўзлашган тиббиёт терминларининг деривацион ҳамда структур хусусиятлари, ўзлашма қатлами, даражаси ва шаклларининг экстралингвистик алоқалар билан боғлиқлиги ҳамда универсал тил ҳодисаси эканлиги далилланган;
рус ва ўзбек тиллари тиббиёт терминлари луғатлари ўзлашма қатламида лотин тилидан ўзлаштирилган терминлар ўрта миқдордаги суффикслар (-ul-, -cul-, -ol-, -as, -id-, -ism, ur-a), маҳсулдорлиги юқори суффикслар -io, префикслар даражасида маҳсулдорлиги юқори (in-, im-, de), маҳсулдорлиги ўрта (con- (co-, col-, com-, cor-), re-, e-, ex-, dis- (di-, dif-), bi-, trans-, ab-, abs-), маҳсулдорлиги паст (inter-, se-, ob- (oc-, of-, op-), per-, prae-, pro-, tri-) префиксли термин элементларга ажратиш орқали исботланган;
лотин тилидан ўзлашган тиббиёт терминларининг семантик трансформацияси жараёнида семантик трансформацияга учраган ҳамда асл маъносини йўқотган лотин тили тиббиёт терминлари гуруҳини рус ва ўзбек тилларида янги мазмун ва маъно касб этган ўзлашмалар ташкил этиши ўзлашма терминлар тил қатламида семантик ўзгариш, маънонинг торайиши, кенгайиши, маъно кўчиши билан боғлиқ трансформацион ҳодисаларни очиш орқали далилланган.