Bunjikat shahar yodgorligi

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
O’QTUVCHI: Tarix fanlari bo’yicha falsafa doktori (PHD),dotsent
G’ofurov J.I 
 

---

 
 
BUNJIKAT SHAHAR YODGORLIGI 
 
R E J A 
KIRISH 
I – BOB QADIMIY SHAHRISTON SHAHRI MANBALARDA 
1.1
QADIMIY SHAHRISTON SHAHRI YUNEKO NAZARIDA 
1.2
QALAI – QAHQAHA QALASINI O’RGANILISHI TARIXI 
II – BOB ILK O’RTA ASRLARDA (
VII-VIII asrlar
) USTURSHONA POYTAXTI 
BUNJIKAT 
2.1 BUNJIKAT SAROY JOYLASHGAN O’RNI VA UNING O’ZIGA XOS RELEFI 
2.2
BUNJIKATDAGI SAROYNING DIZAYN XUSUSIYATLARI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
KIRISH 
 
Bunjikat shahrining lokalizatsiyasi va atamasining etimologiyasi. Bu shahar IX-XII asrlarga 
oid koʻplab oʻrta asr yozma manbalarida tilga olingan. Shuningdek, shaharning ayrim 
qismlari, uning arxitekturasi va topografiyasi, unga olib boradigan karvon yo'llari 
tasvirlangan. Biroq, olimlar uzoq vaqt mahalliylik haqida bahslashdilar. Manbalarning ba'zi 
mutaxassislari Bunjikat Shahristonda bo'lib, u yerda Qal'ai Qahqaha arxeologik yodgorligi 
bor, deb hisoblashsa, boshqalari Bunjikatni erta o'rta asrlardagi Ura-Tyuba shahri deb taxmin 
qilishgan. Biroq, bu bahsli savolni hal qilish uchun faqat shaharning tavsifi etarli emas edi. 
Bu shahar hayotining madaniy qatlamini topish kerak edi va faqat bu dalil bo'lishi mumkin 
edi. XX asrning ikkinchi yarmida. akademik N.N.Negmatov rahbarligida Ustrushana 
hududida katta hajmdagi arxeologik qazishmalar olib borildi. Birinchidan, Negmatov 
Bunjikatni Ura-Tyubada deb hisobladi, ammo tadqiqot natijalari uning nuqtai nazarini 
o'zgartirdi. Qalay Qahkaxa 1-3 qadimiy manzilgohi hududida IX-XII asrlarga oid yirik uch 
qismli shahar qazilgan. Bu topilmadan keyin ham Shahristonda Bunjikatning 
mahalliylashtirilishini da'vo qiluvchi skeptiklar ham paydo bo'ldi. Ushbu MUSTAQIL 
ISHIM davomida Ustrushana poytaxti haqida ilmiy munozaraning alohida jihatlarini yoritib 
berishga xarakat qildim.Ilk va rivojlangan oʻrta asrlarda Ustrushonaning poytaxti Bunjikat 
shahri boʻlib, Shahristonsoy qirgʻogʻida hozirgi Shahriston qishlogʻi va unga gʻarbdan 
tutashgan togʻ etaklarida joylashgan. Yozma manbalarga koʻra, shahar yuz mingga yaqin 
aholiga ega boʻlgan Oʻrta Osiyoning yirik markazlaridan biri boʻlib, uchta tashkil etilgan 
shahar qismi – kuhandiz (qoʻrgʻon), shahariston (aslida shahar) va rabod (yangi shahar 
atrofi)dan iborat boʻlgan. ). Har uchala qismning ham oʻziga xos mudofaa devorlari boʻlgan, 
tashqi devor esa butun shahar organizmini qoplagan va shaharning dushmandan umumiy 
mudofaasini taʼminlagan. Bunjikat xarobalarida ham, ularga tutash qasr, fuqarolik, memorial 
va diniy arxitektura yodgorliklarida ham yigirma yillik keng qamrovli arxeologik 
qazishmalar natijasida Bunjikat Markaziy Osiyoning yirik hunarmandchilik, madaniy va 
siyosiy markaziga aylandi. Bu yerda 5—6-asrlarda shahar markazi paydo boʻlgan. AD va 7—
12-asrlarda. jadal hayot va farovonlikka ega uch tomonlama shaharga aylandi. VP-IX 

---

asrlarda. Bunjikat mustaqil Ustrushon davlatining poytaxtiga aylanadi. Arxeologik 
qazishmalar Ustrushana iqtisodiyoti va madaniyatining yuksak darajada rivojlanganligini 
baholash uchun boy materiallar berdi. Hozir bizda badiiy madaniyatning barcha turlariga oid 
ko'plab topilmalar mavjud, ular orasida ko'plab durdona asarlar mavjud. Shahriston qishlog‘i 
hududidagi Qalai Qaxqaxa I, P, III manzilgohlari, unga tutash Chilxujra, O‘rtaqo‘rg‘on, 
Tirmizaktepa, Toshtemirtepa qal’alari, fuqarolik-ma’rifat-memorial majmuasi qazish ishlari 
ayniqsa samarali bo‘ldi. Childuxtaron va Xonyailov tog‘ qishlog‘i. Topilgan sanʼat 
yodgorliklari orasida turli epik-qahramonlik ertaklari, gʻoyaviy, diniy va dunyoviy 
mavzularga bagʻishlangan katta qismi bor. Ular bizni qadimgi Markaziy Osiyo, Hindiston va 
Yaqin Sharq sivilizatsiyalari tutashgan joyda joylashgan Ustrushanskiy So‘g‘dida to‘plangan 
ko‘plab umumiy Sharq hikoyalari sinteziga asoslangan boy ma’naviy dunyo bilan 
tanishtiradi.