Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti raqamli iqtisodiyot va tadbirkorlik

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

TADBIRKORLIK VA BOSHQARUV FAKULTETI

RAQAMLI IQTISODIYOT VA TADBIRKORLIK

KAFEDRASI

INFORMATIKA O’QITISH METODIKASI

TA’LIM YO’NALISHI

II-KURS 202-GURUH TALABASI

Mamarajabov SamandarNing

“ Informatika ” fanidan

Amaliy mashg`uloti №2.

DENOV – 2020

Mavzu: Turli sanoq sistemalarida amallar bajarish.

Darsning maqsadi: Turli sanoq sistemalarda amallar bajarish masalalarini o‘rganish.

Topshiriqlar:

Quyidagi variantlar bo‘yicha berilgan topshiriqlarga javob tayyorlang:

1. (A+10)10 va (5xA)10 sonlarini ikkilik va sakkizlik sanoq sistemalarida ifodalab, so‘ngra ular ustida qo‘shish va ayirish amallarini bajaring.

2. (A+5)10 va (70-A)10 sonlarini ikkilik va sakkizlik sanoq sistemalarida ifodalab, so‘ngra ular ustida qo‘shish va ayirish amallarini bajaring

3. (A+5)10 va (70-A)10 sonlarini o‘n oltilik sanoq sistemasida ifodalab, so‘ngra ular ustida qo‘shish va ayirish amallarini bajaring

4. A,(A+5)10 kasr sonini ikkilik va sakkizlik sanoq sistemalarida ifodalab, so‘ngra ular ustida qo‘shish va ayirish amallarini bajaring.

5. A,(A+5)10 va (A+5),A10 kasr sonlarini o‘n oltilik sanoq sistemasida ifodalab, so‘ngra ular ustida qo‘shish va ko‘paytirish amallarini bajaring.

Eslatma: bu yerda A – Sizning guruh jurnalidagi familiyangiz tartib raqami.

Javoblar:

A = 13.

1. 
   (A+10)10=230; x₂=230; bunda biz qoidaga ko’ra 230 ni 2 ga bo’lib, butun qismini yana 2 ga bo’lib qoldiqlarini pastdan tepaga ( yoki o’ngdan chapga) qarab yozamiz:
   

230 |_ 2

0 | 115|_2

1 | 57 |_2

1 | 28 |_2

0 | 14 |_2

0 | 7 |_2

1 | 3 |_ 2

1 | 1

demak 230 = 11100110₂ .

qolganlari ham jmladan shu sonni sakkizlik SS o’tkazish ham shu tartibda bo’ladi.

230 = 346₈ ;

(5xA)10 = (5*13)10=650;

650 = 1010001010₂ ;

650 = 1212₈ ;

2.

(A+5)10 = (13+5)10 = 180

180 = 10110100₂

180 = 264₈ ;

(70-A)10 = 570

570 = 1000111010₂ = 1072₈

3. (A+5)10 va (70-A)10 sonlarini o‘n oltilik sanoq sistemasiga o’tkazish ham xuddi birinchi va ikkinchi misollar kabi bajariladi:

(A+5)10 = 180

180 |_ 16

4 | 11=B

Demak 180 = B4₁₆ ;

(70-A)10 = 530 530 = 212₁₆;

4. Kasr sonlarni bir sanoq sistemasidan ikkinchisiga o‘tkazish uchun, uning butun qismi yuqorida keltirilgan qoida, ya’ni bo‘lish asosida amalga oshiriladi. Kasr qismini R sanoq sistemasidan Q sanoq sistemasiga o‘tkazish uchun kasr sonni Q ga ketma-ket ko‘paytirishda hosil bo‘lgan sonning butun kismlari ketma-ketligi, berilgan son kasr qismining Q sanoq sistemasidagi ko‘rinishini hosil qiladi.

A,(A+5)10 = 13,180

13 = 1101₂

0,180*2 =0,360 0,360*2=0,720 0.720*2=1,440

0.440*2=…1.720………….

Demak

13,180=1101,11…

Keyingisi ham xuddi shu kabi:

13,180 = 15,134₈…

5. bu ham avvalgidek tartibda bajariladi:

A,(A+5)10 = 13,180

13,180 = D,2E1…

(A+5),A10=18,1310

18,1310 = 12,218₁₆…