Донли экинлар маъруза матни


Seleksiyaning vazifalari va yunalishlari



Download 429,69 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/88
Sana08.08.2021
Hajmi429,69 Kb.
#141869
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   88
Bog'liq
donli ekinlar fanidan maruzalar toplami

Seleksiyaning vazifalari va yunalishlari. 

        Arpa  seleksiyasining  umumiy  vazifalar  majmuini  ajratib  kursatish  mumkin, 

shu  bilan  birga  xozirgi  boskichdagi  muxim  axamiyatli  xamda  seleksiyaning  turli 

yunalishlari bilan boglik bulgan vazifalari kiradi. 

       Arpaning  yuqori  xosilli,  ayniksa  intensiv  texnologiyaga  mos  navlari  talab 

kilinadi.  Bu  xildagi  navlar  kushimcha  xosil  olishni  agrotexnikasiga,  jumladan 

ugitlarning  yukori  dozalariga    ketgan  xarajatlarini  yaxshi  kilib  koplashi  zarur. 

Nokulay  tuprok  iklim  sharoitlarida  yukori  xosil  yetishtirish  navlarning  shu  xil 

sharoitlarga  chidamliligiga  boglik.  Urta  Osiyo  sharoitida  kurgokchilikka,  yukori 

xaroratga va shurlangan tuproklarda shurga chidamli navlar yetishtirish kerak. 

       Kuzgi  arpa  navlari  yaxshi  kishga  chidamliligi,  birinchi  navbatda  sovuqqa 

bardoshliligi  bilan  ajralib  turishi  lozim.  Tuplanish  tugunini  chuqur  joylashishi 

sovukka  chidamliligini  oshiradi,  ammo  ba  xolda  maxsuldor  tuplanish  kamayadi. 

Bundan  tashkari  sovukka  chidamliligini  xar  xil  darajasi  protoplastni  fiziko- 

bioximik  xususiyatlariga  boglik.  Ishlab  chiqarish  uchun  katta  axamiyatli  bulib 

duvarak  navlar  xisoblanadi: agar daladagi  yekin  yaxshi kishdan chikmagan bulsa, 

shu  navning  uzi  bilan  baxorda  “ta’mirlash”-  yekilishi  mumkin.  Bu  uz  navbatida 

urugchilikda  muammo  bulgan  baxori  navlarining  zaxirasini  saklab  kuzgi  yekinni 

siyraklashib    qolgan  yoki  sovuq  urgan  maydonlarini  qayta  yekishdan  qayta 

yekishdan xalos qiladi.  

      Yekinni  parvarish  kilish  va  xosilni  yigib  olishni  texnologik  xususiyatlarini 

ta’minlaydiganlarga  –  yotib  qolishga,  tukilishga,  boshoqlarni  va  poyasini 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com




buginlarini  murtligi  tufayli  sinishga  chidamlilik  kiradi.  Qiltiqlari  yanchish 

jarayonida  osonlik  bilan  ajralishi  kerak.  Arpaning  kiltiksiz  va  furkatli  shakllari 

seleksiyasiga  katta  ye’tibor    beriladi.  Bu  xildagi  navlarning  somoni  chorva 

mollariga ozika  sifatida foydalanishi mumkin. 

       Arpaning  navlari  uta  zararli  kasallik  va  zararkunandalarga  chidamli  bulishi 

kerak.  Bu  masalani  mintakaning  sharoitiga  karab  usimliklarni  ximoya  kilish  va 

seleksiya  imkoniyatlari  tadbirlar  majmui  bilan  konkretlashtirish  lozim.  Bu  xildagi 

navlarni  yaratilishi  uruglikni  dorilashga  ketadigan  xarajatlarni  kamaytirishga  va 

tashki muxitni ifloslanishdan xmioya qilishga olib kelai. 

       Arpaning  xususiyatlaridan  seleksiya  yunalishida  muximi  belgilardan  yotib 

kolishga  chidamlilik,  plastiklik,  ya’ni  turli  mintakalarda    xar  xil  ob-xavoli  yillari 

turgun  xosil  berish  kobiliyatli;  uta  zararli  kasalliklarga:  kora  kuya,  un  shudring, 

gelmintosporioz, ildiz chirish, pakana zang kasalliklariga chidamliligi. 

       Yalang’och  arpaning  tarkibida  kobikligiga  nisbatan  quproq  oqsil  bulganligi 

tufayli  xashaki  sifatida  va  yorma  tayyorlash  maksadida  foydalanish  mumkin. 

Bundan  tashkari  yalangoch  donli  arpaning  donidan  tayyorlangan  uni  yaxshi  non 

yopish  sifatlariga  yega  va  kofe  surrogatlari  tayyorlash  uchun  yaxshi  ashyo  bulib 

xisoblanadi.  Ammo  yalangoch  donli  arpaning  kator  kamchiliklari  xam  mavjud: 

tukiluvchan,  anmligi  baland  xollarda  usimlikning  uzida  urugi  unib  chikishi, 

yanchish  jarayonida  kobigi  bilan  ximoyalanmagan,  turtib  chikib  turgan  murtak 

shikastlanadi,  natijada  urugining  unib chiqish qobiliyati pasayadi. Seleksiya  ishini 

shu 


kamchildiklarni 

bartaraf 

yetishga 

karatish 

lozim. 

Xozirga 


kadar 

mamlakatimizda yalang’och donli arpa navlari rayonlashtirilmagan. Seleksionerlar 

tomonidan  tukilishga  chidamlilik  bilan  yalangoch  donlilikni  birlashtirgan  arpa 

shaklari  yaratilgan.  Yalang’och  donli  navlar  yetishtirish  seleksiya  ishlari  kator 

xorijiy mamlakatlarda (Germaniya, Fransiya va boshq) utkazilmokda. 


Download 429,69 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish