Farg’ona davlat politexnika instituti ichb. Fakulteti 72A 20 guruh talabasining makroiqtisodiyot fanidan taqdimot loyihasi

Farg’ona davlat politexnika instituti ICHB. Fakulteti 72A_20 guruh talabasining makroiqtisodiyot fanidan taqdimot loyihasi.

Bajardi: S. Butajonov Qabul qildi: I. Hamroqulov

Mavzu: Janubiy afrika respublikasining makroiqtisodiy ko'rsatkichi tahlii

Reja:

• Janubiy afrika respublikasining joylashuvi, aholisi, yashash tarzi.
• Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar tahlili.
• Janubiy Afrika va O'zbekiston munosabatlari.

Janubiy Afrika Respublikasi (JAR)

• Afrika janubdagi mamlakat. Maydoni 1221 ming km². Aholisi 60 mln. kishidan ortiq (2021). Poytaxti—Pretoriya shahri Maʼmuriy jihatdan 9 viloyat (provinsiya)ga boʻlinadi.

Iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlari 

• ishlab chiqaruvchi sanoat (yalpi ichki mahsulotning 22,6 %), konchilik sanoati (13 %), moliya (15,21 %), savdo va sayyoxlik industriyasi (11,52 %), transport va aloqa (9,11 %), qishloq xoʻjaligi (5 %) va baliqchilik (4,7 %). Xizmat koʻrsatish sohasi, neft va gaz qazib olish hamda qayta ishlashni istiqbolli sohalar qatoriga qoʻshish mumkin.

Sanoati. 

• Janubiy Afrika Respublikasi oltin (yiliga oʻrtacha 530 t dan koʻproq), platina metallari guruxi (100 t ga yaqin), vanadiy, xrom va marganets rudalari, surma, olmos qazib olishda dunyoda oldingi oʻrinlarda, koʻmir qazib chiqarishda 5-oʻrin, uran qazib chiqarishda 7-oʻrinda turadi. Temir rudasi, mis, asbest va boshqa ham qazib olinadi. Yiliga oʻrtacha 170 mlrd. kVt-soat elektr energiyasi ishlab chiqariladi. Qora metallurgiya, mashinasozlik, kimyo, neftni qayta ishlash, sement, toʻqimachilik, oziq-ovqat sanoati rivojlangan.

Tashqi savdo aylanmasi 

• Tashqi savdo aylanmasi yiliga 40 mlrd. AQSH dollaridan oshadi. Chetdan asosan mashina va asbob-uskunalar sotib oladi, chetga mineral va qishloq xoʻjaligi xom ashyosi, olmos va metallar, kimyo va qishloq xoʻjaligi mahsulotlari chiqaradi. Janubiy Afrika Respublikasi jun eksport qilishda dunyoda 4-oʻrinda turadi. Yiliga salkam 70 mln. litr vino eksport qiladi. Tashqi savdodagi asosiy mijozlari: AQSH, Buyuk Britaniya, Germaniya, Yaponiya, Shveysariya, Pul birligi — rand.

Iqtisodiy prognoz xulosasi (2021 yil dekabr)

• O'sish 2022 yilda 1,9% va 2023 yilda 1,6% gacha pasayishdan oldin 2021 yilda 5,2% gacha ko'tarilishi kutilmoqda . Iyuldagi ijtimoiy noroziliklar faollikning nisbatan kuchli tiklanishini to'xtatdi. Biroq, 2021 yilda eksport va uy xo'jaliklari iste'moli hisobiga yalpi ichki mahsulotning o'sishi hali ham kuchli bo'ladi. Uy xo'jaliklarining iste'moli davlat ijtimoiy transfertlari va jamg'armalarni qisqartirish hisobiga qo'llab-quvvatlanadi. Tovarlarga yuqori talab va barqaror yuqori narxlar 2022 yilning o'rtalariga qadar eksport va davlat daromadlarini oshirishda davom etadi. 2022 yildan boshlab investitsiyalar o'sishi kutilmoqda, chunki firmalar o'z kapitalini yangilaydi.

2021-yilda tuzilmaviy islohotlarning ustuvor yo‘nalishlari

• Raqobat va tartibga solish: raqobatdagi to'siqlarni olib tashlash va tartibga solish cheklovlarini olib tashlash
• Raqobat va tartibga solish: tadbirkorlik uchun to'siqlarni kamaytirish
• Infratuzilma: o'sishni oshirish uchun infratuzilmani yaxshilang
• Ta'lim va ko'nikmalar: ta'lim sifati va tengligini oshirish
• Atrof-muhit siyosati: atrof-muhitga ta'sirni cheklash uchun yashil energiya siyosati

Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar

•  (oktyabr-dekabr) 1,2 foizga o'sdi va 2021 yil uchun yillik o'sish sur'atini 4,9 foizga etdi.

O‘zbekiston va Janubiy Afrika Respublikasi savdo-iqtisodiy aloqalari

• 2018-yilning 6-mart kuni O‘zbekiston Respublikasi Tashqi savdo vazirligida Janubiy Afrika Respublikasining O‘zbekistondagi Favqulodda va Muxtor elchisi (qarorgohi Anqara shahrida) Pule Isaak Malefan bilan uchrashuv bo‘lib o‘tdi.
• Uchrashuv davomida Janubiy Afrika tomoni O‘zbekiston Respublikasida iqtisodiyotni isloh qilish va liberallashtirish bo‘yicha olib borilayotgan ishlar bilan tanishtirildi. Xususan, O‘zbekiston iqtisodiyotini liberallashtirish va investitsiyalarni jalb qilish va xalqaro biznes faolligini oshirish uchun qulay muhit yaratilayotganiga alohida e’tibor qaratildi.

Janubiy afrika va o’zbekiston munosabatlari

• JAR delegatsiyasiga O‘zbekiston tomonidan ikkala mamlakat o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy aloqalarni faollashtirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish uchun, hamkorlikning huquqiy asoslarini kengaytirish masalalarini ko‘rib chiqish taklif etildi.
• Ikkala tomon ham hukumat, ham ishbilarmonlar darajasida uzoq muddatli aloqalarni o‘rnatish orqali savdo-iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlashga qiziqish bildirdi.
• Tashqi savdo vaziri o‘rinbosari S.Saifnazarov:

Janubiy afrikaning ekisport mahsuloti.