Ijodiy metod va badiiy uslub

Badiiy tafakkurning ikki tipi. XIX asrda V.G.Belinskiy yozuvchilarni ularning ijodiy xususiyatlariga ko‘ra ikki katta guruhga bo‘lgan edi. Uning fikricha, bir xil yozuvchilar hayotni qanday bo‘lsa shunday tasvirlaydilar, ikkinchi xil yozuvchilar esa hayot, muallifning orzusiga ko‘ra, qanaqa bo‘lishi lozim bo‘lsa, shunday tasvirlaydilar. Belinskiy birinchi guruh yozuvchilarning asarlari turkumini “real adabiyot” va ikkinchi guruh yozuvchilarning asarlari yig‘indisini esa  “ideal adabiyot” deb ataydi. U yozadi: “Aytish mumkinki, poeziya ikki usul bilan hayot hodisalarini qamrab oladi va qayta tiklaydi. Bu usullar, garchi biri ikkinchisiga hqarama-qarshi bo‘lsa ham, bir maqsad tomon etaklaydilar. Shoir (Belinskiy butun adabiyotni “poeziya” va yozuvchilarni ham “shoir” deb ataydi – N.J.) uning narsalarga nazari tarziga, uning dunyoga munosabatiga, o‘zi yashagan asri va xalqiga bog‘liq idealiga moslab hayotni qayta yaratadi yoki shoir bu hayotni butun yalang‘ochligi va haqqoniyligi bilan qayta tiklab hayot voqeligining hamma tafsilotlariga, bo‘yoqlariga va nozik tomonlariga sodiq qoladi. Shuning uchun aytish mumkinki, poeziyani ikki bo‘lakka – ideal poeziyaga va real poeziyaga bo‘lsa bo‘ladi”.

         Demak, qadim zamonlardan boshlab insoniyatning badiiy tafakkurida ikki xil yo‘l mavjuddir: ba’zi yozuvchilarning ijodida hayotni muallifning o‘z orzusiga yaqinlashtirib tasvirlash hukmron bo‘lsa, ba’zi yozuvchilar hayotni “aslida qanday bo‘lsa, shunday” tasvirlashga harakat etadilar. Hozirgi zamon adabiyotshunosligida birinchi xil badiiy tafakkur – “romantik tafakkur tipi”, ikkinchi xil tafakkur – “realistik tafakkur tipi” deb ataladi.