Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash

Bozor iqtisodiyoti sharoitida modellashtirish va prognozlashning

ob’ektiv zaruriyati.

Xo‘jalik yurituvchi sub’ektning iqtisodiy rivojlanishini ilmiy oldindan ko‘ra bilish metodologiyasini o‘rganish “Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash” kursining predmeti hisoblanadi. Kursning mazmuni davlat darajasida ham, firma darajasida ham prognozlashtirish va rejalashtirish jarayonining nazariy-amaliy masalalarini o‘z ichiga oladi. Iqtisodiy oldindan ko‘ra

bilish tabiati, ko‘rsatkichlar va parametrlar tasnifi, mutaxassislarning prognozlashtirish va rejalashtirish masalalari bo‘yicha fikrlari va qarashlari, xorijiy mamlakatlarning ushbu sohadagi tajribasi, faoliyatning turli sohalarini iqtisodiy jihatdan asoslash, shu jumladan rivojlanish strategiyalarini tanlashga nisbatan tavsiya etilayotgan yondashuvlar, tanlangan qarorlarining iqtisodiy samarasini aniqlash, reja tarkibi, mamlakatda rejali ishni takomillashtirish vazifalari – bularning barchasi va qator boshqa masalalar o‘rganilayotgan fanning mazmunini tashkil qiladi
«Ijtimoiy-iktisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash» fanining predmeti - prognozlashtirish ob’ektining rivojlanish qonuniyatini o‘tmishi asosida o‘rganib, butun bir iktisodiy majmua va uning tarkibiy kismlari ob’ektiv asoslangan rivojlanish holatlari va tendensiyalarining vaqt va fazo(joy)dagi miqdor va sifat darajalarini aniqlashdir. Makroiqtisodiyot (xalq xo’jaligi) va uning tarmoqlarida kechayotgan iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish asoslarini o’rganish; aniq iqtisodiy tizim misolida modellashtirish masalasini qo’yish va iqtisodiy ma’nosini tushunish; iqtisodiy masalalarni echish usullarini, shuningdek kompyuterda hisoblash tajribalarini o’tkazish va ularning natijalarini tahlil qilishni o’rganishdan iborat.
«Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash» ning asosiy vazifasi jamiyatni iqtisodiy - ijtimoiy rivojlanish yullarini real baholash, bu rivojlanishning maqbul boshqaruv yechimlarini ilmiy asoslash uchun ustivor variantlarni aniqlashdir. Bundan tashqari, u iqtisodiyotning rivojlanish yunalishlarini miqdor va sifat jihatdan tahlil qiladi, muamolarni, yangi jarayon va holatlarini o‘rganadi, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning ehtimolli yunalishlarini belgilaydi, imkoniyatlarni baholaydi, ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiy- texnik va boshqa chora-tadbirlarni hayotga tadbiq etadi, samarasini aniqlaydi, ijtimoiy iqtisodiy va ilmiy-texnik bosh yunalishlarni asoslaydi.
Ijtimoiy –iktisodiy jarayonlarni moddellashtirish va prognozlash asoslarni bilish mutaxassisga ruy berayotgan vokea xodisalarni urganishga abstraksiyalashgan ( narsa yoki xodisalarning muxim va muayyan belgi va qonuniyatlarini ajratish maksadida ularning ba’zi juziy tomonlarini yeki boglanishlarini fikran bir chekkaga quyib turib fikr yuritish), ikkinchi ma’nosi mavxum tushuncha abstraksiyalashtirish yuli bilan xosil kilingan (nazariy umumlashtirma, nazariy xulosa) xolda va asosli ravishda yondashish, prognozlash jarayenida yuzaga keladigan xolatlarni tushuntirish va axamiyatini baxolash imkonini beradi.
Fanning maqsadi asosiy tamoyillarni va yo‘llarni o‘rganish asosida jamiyatda sodir bo‘layotgan ijtimoiy iqtisodiy jarayonlarga bog‘langan holda, bu tarmoq tajribasi va amaliyoti misolida prognozlashni amaliy o‘rganishdan iborat.
«Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash» fanining maqsadi bulib ijtimoiy-iktisodiy jarayenlarni urganish, taxlil kilish, tartibga solish, boshkarish, rejalashtirish va prognozlash asosida ijtimoiy-iktisodiy munosabatlarni takomillashtirish buyicha xulosa va tavsiyanomalar ishlab chikish, prognozlashning butun tizimini qurishga qaratilgan metodologik va metodik
yo‘llarini, tarmoq tajribasi va amaliyoti misolida prognozlashni amaliy o‘rganishdan iborat.
Yoki boshkacha etsak Fanning maqsadi – milliy iqtisodiyotning ijtimoiy – iqtisodiy rivojlanishini modellashtirish prognozlashning butun tizimini qurishga qaratilgan metodologik va metodik yo‘llarini o‘rganish.