Ishga tushirish tizimining tarkibiy sxemasi Reja : Ishga tushirish tizimining tarkibiy sxеmasi va tahlili

Ishga tushirish tizimining tarkibiy sxemasi

Reja :

1. Ishga tushirish tizimining tarkibiy sxеmasi va tahlili.
2. Startеrlarning tuzilishi, ishlash printsipi va konstruktsiyasining o’ziga xos tomonlari.
3. Dvigatеlni ishga tushirish sharoitlari.
4. Dvigatelni ishga tushishini yеngillatuvchi moslamalar.
1. Ishga tushirish tizimining tarkibiy sxеmasi va tahlili.
Avtomobil dvigatеllarini ishga tushirish tizimi dvigatеl tirsakli valini majburiy ravishda aylatirishni ta'minlovchi moslamalar majmuisidan iborat. Ichki yonuv dvigatеllarini ishga tushirish uchun mеxanik startеrli, bеnzin dvigatеlli, pnеvmatik, gidropnеvmatik va elеktrostartеrli tizimlar qo’llaniladi. Avtomobillarda, boshqa usullarga nisbatan bir qator afzalliklarga ega bo’lgan, elеktrostartеrli ishga tushirish tizimi tatbiq topgan. Bu tizim ixcham, ishlatishdagi ishonchlilik darajasi yеtarli darajada yuqori va murakkab bo’lmagan elеktrotеxnik va elеktron moslamalar yordamida dvigatеlni ishga tushirish jarayonini avtomatlashtirish imkoniyati bor.
Alyuminiy qotishmalaridan quyilgan generator qopqoqlari 8, 16 ga zo‘ldirli podshipniklar 10, 17 o‘rnatilgan. Podshipning tashqi halqasi aylanib ketishi va natijada qizib, tez ishdan chiqishini oldini olish maqsadida unga rezina halqa kiyg‘izilgan.
Generator qopqog‘i 16 ga o‘rnatilgan to‘g‘rilagich bloki 14 odatdagilardan sxemasidagi oltita diodga qo‘shimcha yana uchta to‘g‘ri o‘tkazuvchan diodlar borligi bilan farq qiladi. Bu diodlar orqali uyg‘otish chulg‘amiga generatordan tok beriladi. Generatorni bu usulda uyg‘otish 1.2.1. bo‘limda batafsil ta’riflangan.
Avtomobil elektron asboblarini, kuchlanishning nazarga olinmagan impulslaridan saqlash maqsadida generatorning musbat qutbi bilan qobig‘i (ya’ni "massa") orasiga kondensator 15 (1.16-rasm) ulangan.
Ikkita mis-grafitli, EG51 belgili cho‘tkalar o‘rnatilgan cho‘tkatutqich 1 va integral kuchlanish rostlagichi bitta plastmassa qobiq ichiga joylashtirilgan bo‘lib, u generatorning kontakt halqalar tomonidagi qopqog‘iga mahkamlangan.
qopqoq 16 ning quloqchasi 13 ga temir sim bilan mustahkamlangan rezina vtulka qo‘yilib, u generator bilan dvigatelni elastik bog‘lanishini ta’minlaydi va quloqchalarni darz ketishidan yoki sinishdan saqlaydi
Agar kontaktlarning tutashish-uzilish chastotasi bir sekundda 30 martadan kam bo‘lmasa, kuchlanishning tebranishi amalda sezilmaydi va u belgilangan o‘zgarmas qiymatga ega degan tasavvur hosil qilsa bo‘ladi.
Generator kuchlanishining o‘rtacha qiymati U_o‘rt ni kontaktlarning uzilish sharti, ya’ni o‘zakning magnit kuchi F_m bilan, prujinaning tortish kuchi F_pr larning tengligi asosida aniqlash mumkin:
F_m q F_pr , (1.12)
O‘zakning magnit tortish kuchi
F_m q c₁ F²
bu erda s₁ - proporsionallik koeffitsienti, F - rostlagich o‘zagidagi magnit oqimi.
Magnit zanjiriga taalluqli Om qonuniga ko‘ra

Bunda – rostlagich chulg‘amining o‘zakni magnitlovchi magnityurgizuvchi kuchi , R_M q s₂  rostlagich o‘zagi va yakorcha orasidagi tirqish  ga proporsional bo‘lgan magnit qarshilik, c₂ - proporsionallik koeffitsienti.
Demak,
.
belgilash kiritib, rostlagichning asosiy tenglamasini quyidagi ko‘rinishga keltiramiz :
. (1.13)
YUqorida aytilganidek, rostlagich chulg‘ami generatorga parallel ulangan va unga generatorning rostlanayotgan kuchlanishi uzatiladi. Demak, rostlagich chulg‘amininng magnit yurgizuvchi kuchi
.
Bunda i_o - chulg‘amdan o‘tayotgan tok , _o - chulg‘amdagi o‘ramlar soni, r_o- chulg‘am qarshiligi.
Endi  ifodasini (1.13) ga qo‘ysak

Bu tenglamani U_o‘rt ga nisbatan echsak, generatorning rostlanayotgan kuchlanishining asosiy tenglamasini hosil qilamiz
. (1.14)
(1.14) ifodadan ko‘rinib turibdiki, agar rostlagich chulg‘ami qarshiligi r_o ni temperatura ta’sirida o‘zgarishi hisobga olinmasa, generatorning rostlanayotgan kuchlanishi faqat o‘zak bilan yakorcha orasidagi tirqish  va prujinaning tortish kuchi F_pr ga bog‘liq bo‘ladi.
Demak, generatorning rostlanayotgan kuchlanish qiymatini o‘zgartirish uchun yo prujinani tortish kuchi F_pr ni (asosiy usul), yoki havoli tirqish  ni o‘zgartirish zarur.