“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

3.Xalqaro iqtisodiy tashkilotlar.
Davlatlararo iqtisodiy munosabatarni uzaro muvofiklashtirish, tartibga solish, boshkarish jarayonlarida xalqaro iqtisodiy Tashqilotlarining axamaiyati katta. Ulardan ayrimlarining faoliyat yunalishlarini kurib chikamiz:
1. GATT-tariflar va savdo boyicha bosh kelishuv.1948 yilda Tashqil topgan davlatlararo kup tamonli kelishuvga asosan katnashuvchi davlatlar O’rtasidagi savdo va tariflar siyosatini tartibga soluvchi xalqaro iqtisodiy Tashqilot. GATT katnashuvchi davlatlar orasidagi uzaro savdo olib borish va tartibga solishning xukukiy meyorlari boyicha kelishuvidir. Uning asosiy faoliyat shakli kup tomonli muzokaralar bulib, ular raundlarga birlashtiriladi.
1996 yil boshiga bu raundlardan sakkiztasi utkazilib, ular natijasida O’rtacha boj tulovlari 10 martagacha pasaygan, bu davrda ushbu Tashqilotga130 mamlakat birlashgan edi. 1996 yanvaridan ushbu tash-kilotga modifikatsiya
kilinib, uning asosida Jaxon Savdo Tashqiloti
( V T O ) tuzildi va unga xozirgi kunda 81 davlat azo.
( GATT faoliyati tuxtagan bulsa xam u xalqaro iqtisodiy Tashqilotlar ichida eng yiriklaridnan bulganligi va jaxon savdosining kariyb 96 % ini uz tasir doirasiga olgani uchun ushbu Tashqiloit tugrisida tuxtalib utish zarurati bor).
2. E S - Evropa xamjamiyati. Uz tarkibiga 12 Garbiy Evropa davlatini birlashtiradi ( Belgiya, Buyuk Biritaniya,Daniya, Irlandiya, Ispaniya, Italiya, Lyuksemburg, Niderlandiya, Portugaliya, Frantsiya, Germaniya). Bu Tashqilotning asosiy maksadi katnashuvchi davlatlar uchun yagona ichki bozorni Tashqil etishdir. ES uz tarkibida uchta xamjamiyatni:
a) Evropa iqtisodiy xamjamiyati ( EES)
b) Atom energiyasi boyicha Evropa xamjamiyati ( Evroatom)
v) Kumr va pulat boyicha Evropa birlashmasini oladi.
Evropa iqtisodiy xamjamiyatining asosiy maksadlari:
-Katnashuvchi davlatlar O’rtasidagi erkin savdo;
-Yagona Tashqi tarif;
-Ish kuchini erkin xarakati;
-Kishlok xujaligini va transport soxosidagi yagona siyosat;
-Erkin rakobotni taminlashdir.
Evropa iqtisodiy xamjamiyati katnashuvi davlatlarga moliyaviy yordam kursatuvchi bir nechta Tashqilotlar tuzgan, bular kuyidagilardir.
a) Evropa investitsiya banki. Katnashuvchi davlatlardagi investitsiya loyixalarini moliyalash uchun karz beradi. Bu karz asosan temir yullarni modernizatsiyalash, gidroelektrostantsiyalar kurish, suv bilan ta’minlash tizimlarini kurish va ta’mirlash loyixalariga beriladi.
b) Evropa ijtimoiy fondi. Yangi ish joylari Tashqil etish va yoshlarni kasbiy tayyorlash uchun ketadigan xarajatlarni subsidiyalaydi.
v) Evropa rivojlanishining regional Fondi. Ishsizlik darajasi O’rtachadan yukori davlatlarga subsidiyalar berish.
g) Kishlok xujaligini rivojlantirish va kafolat berish Evropa fondi. Umumiy agrar siyosati utkazishni moliyaviy jixatdan ta’minlash.