K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va audit o‘quv qo‘llanma toshkent «O‘qituvchi» -2004

I-bo‘lim. «Uzoq muddatli aktivlar». Ushbu bo‘limda 1 yildan ko‘p muddatda oborotda bo‘ladigan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, moliyaviy va kapital investitsiyalar, shuningdek uzoq muddatli debitorlik qarzlar va muddati uzaytirilgan harajatlar ning qoldiq summalari ko‘rsatiladi.


II-bo‘lim. «Joriy aktivlar». Ushbu bo‘limda 1 yilga oborotda bo‘ladigan ishlab chiqarish zaxiralari va harajatlari, tayyor mahsulotlar va tovarlar, pul mablag‘lari, debitorlik qarzlar va boshqa joriy aktivlarning qoldiq summalari ko‘rsatiladi.

Balansning «Passiv» tomoni xo‘jalik aktivlarini tashkil topish manbalarini turiga qarab quyidagi ikki bo‘lim bo‘yicha tizimlashga asoslangan:

I-bo‘lim. «O‘z mablag‘larining manbai». Ushbu bo‘limda ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, rezerv kapitali, taqsimlanmagan foyda va xususiy kapitalning boshqa elementlarining qoldiq summalari ko‘rsatiladi.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

25


II-bo‘lim. «Majburiyatlar». Ushbu bo‘limda korxonaning yuridik va jismoniy shaxslar oldidagi qarzlarining qoldiq summasi ko‘rsatiladi.

Buxgalteriya balansida bo‘limlar bo‘yicha ma’lumotlar alohida qatorda, ikkala bo‘lim summalarining yig‘indisi alohida qatorda aks ettiriladi.

Ayrim moddalar bo‘yicha qavs ichida o‘zaro ayirmalar ko‘rinishida ko‘rsatilgan schetlar ularning birinchisini summasidan ikkinchisini summasini ayirib tashlagandan keyin qoladigan summani shu qatorga yozishni bildiradi . Bundan tashqari buxgalteriya balansida ma’lumotlar mos ravishda hisobot davr boshiga va hisobot davr oxiriga alohida ustunlarda ko‘rsatiladi. Bu balans

moddalaridagi o‘zgarishlarni vizual nazorat qilib borish imkonini beradi (2-ilovaga qarang).

Buxgalteriya balansi to‘g‘risida tasavvurni ravshanlashtirish uchun quyida uning qisqartirilgan shakli va tarkibi shartli ma’lumotlar bilan keltirilgan.