Kimyo fanidan mustaqil ishi

Sovunlanish reaksiyasi, ya’ni yog’ning gidrolizlanishi.
Yog’lar juda sekin va bosqichli gidrolizlanadi. Masalan , tristearin asosidagi yog’ gidrolizlanganda avval bitta, keyin ikkita va oxirida uchinchi stearin kislota qoldig’i chiqib ketadi. Aksariyat hollarda gidroliz jarayoni 100-120 gradus va ishqoriy muhitda ( NaOH, KOH, Na 2 3 CO , K 2 3 CO ) olib boriladi. Bu gidroliz bo’lib, reaksiya mahsuloti sifatida yog’ tarkibiga kirgan yuqori karbon kislotaning natriyli yoki kaliyli tuzi va glitserin hosil bo’ladi. Bu jarayonni sovunlanish reaksiyasi deyiladi: Sovunlanish yog’larning eng muhim xossasi bo’lib, quyidagi usullar bilan amalgam oshiriladi:
1.Yog’larni katalizatorlar ishtirokida gidrolizlash. Yog’lar sanoatda kislota
xususiyatiga ega bo’lgan katalizatorlar ( neft mahsulotini sulfat kislota bilan
qayta ishlash natijasida olingan sulfokislotalar aralashmasi ) ishtirokida suv bilan gidrolizlanadi. Bunday katalizatorlar yog’larning suvda eruvchanligini biroz oshiradi, ya’ni ularni emulsiyalanadigan qilib qo’yadi.
2.Katalizatorlarsiz suv bilan gidrolizlash. Yog’lar katalizatorlarsiz ham suv
bilan gidrolizlanadi. Bu usul bilan gidrolizlanish yuqori temperatura hamda
yuqori bosim ostida olib boriladi. Natijada yuqori molekulya alifatik kislotalar aralashmasi va glitserin hosil bo’ladi.