Kirish adabiyotlar taxlili

А.К. Орлов, В.М. Ступников ,, Rux va nikelni ularni sulfidlari shaklida sellektiv cho’ktirish usullari’’ https://findpatent.ru/patent/232/2328537.html [3].
1.4.Temir va mis ionlarini nikelli erimalrdan sellektiv va birgalikda oleyin kislotasi va trietanolaminning kerosindagi aralashmasi bilan ekstraksiyalash.

Sifatli nikel olish uchun mis, temir va boshqa aralashmalarni elektrolitdagi konsentratsiyasi optimal qiymatdan oshib ketmasligi zarur

Nikelli anodni eritishda ko’pchilik aralashmalar eritmaga optimal qiymatdan bir necha barobar ortiq konsentratsiyada o’tadi. Shuning uchun talab qilingan sifatdagi nikel olish uchun nikelli elektrolitlarni metall-aralashmalardan tozalsh zarur.

Nikelli elektrolitlardan mis ionlarini odatda ko’proq elektromusbat metall-nikel bilan sementatsiyalash usulida chiqarib yuboriladi. Ushbu maqsatda nikel kukunidan foydalaniladi. Elektrolitni temirdan tozalash temirni uch valentli holatga o’tkazish uchun xlor bilan oksidlash, orqasidan o’zgaruvchan tarkibli tuzlar ko’rinishda cho’ktirish yo’li bilan olib boriladi.

Ishdan ko’zlangan maqsad nikelli elektralitlardan temir va misni sellektiv va birgalikda ekstraksiyalash optimal sharoitlarni aniqlashdir. pH qiymat va suvli organok fazadagi kislarod nisbati C:O. Elektrolitning tarkibi, g/dm³:0,5-0,89 Fe; 1,02-1,24 Cu; 63,5-82,7 Ni;

Ekstragent sifatida oleyin kislota va teietanolamin kerosinli aralashmasidan foydalanildi. Bu aralashmada hajmiy nisbat 12:6:82 ni tashkil etdi.

Oleyinkislota va trietanol amining 2:1 nisbatda olinishi C₁₇H₃₃COOH_{ }N(CH₂CH₂OH)₃ molekulalarining hosil bo’lishi bilan bog’liq. Oleyin kislota va trietanolaminning manashunday nisbatda bo’lishi va ekstragentda ular aralshmalari konsentratsiyasi ushbu texnologik markaga СП-3, (ГОСТ5702-75) muvofiq keladi. Bunda % massa oleyin kislotaniki 10-12 trietanolaminniki 4.5-6, qolgani inert suyultiruvchi sifatida mashina moyiga to’g’ri keladi. Bunday tarkibli smaska suv moy emulsiyasini tayorlash uchun qo’llaniladi va yog’lovchi sovutuvchi suyuqlik sifatida foydalaniladi.

СП-3 markali texnologik smaskadan ekstragent sfatida foydalanish metall ionlariga kompleks birikma hosil qiluvchi organik ligantlar bilan bog’lanish kislarod bilan bo’lanishni yuzaga keltiradi.

Jarayonda aniqlandiki Cu²⁺ ionlarini azot atomlariga bog’lanishi kislarod atomlariga bog’lanishga nisbatan ancha samaraliroq bo’lishini ko’rsatadi. Bu

ekstragentning yana bir hususiyatlaridan biri Fe³⁺ ionlarining ko’mpleks tarkibida azot bilan kordinatsion bo’lanish hisobiga barqaror birikma holatida bo’lishini taminlaydi. Vanixoyat azot tutuvchi ligantlarning bog’lanishida ishtirok etuvchi yengil gidrolizlanuvchi kationlarning barqaror koomplekslar hosil qilishi qobilyatini yuzaga keltirib uch o’lchamli karkazlar paydo qiladi. Temirning oshiqcha ionlari reagentlarni biriktiruvchi sifatida trietanolamin bilan bog’lanadi, bu esa kougilatsion , eksrtaksion o’zaro ta’sirni yuzaga keltirad.

Boshlang’ich eritmaning harorati 22_{ } , pH qiymati 2,2-2,4.

Ekstraksiya 30-40 minut pH ning o’zgarmas qiymatida neytralizator sifatodsa NaOH va H₂SO₄ eritmalrdan foydalanilgan holda amalga ohirildi. 40-45 _{ } gacha isitildi. Tatqiqotlar hona haroratida olib borilgan ekstraksiya kam samara beradi.

1.4.1-rasmda ekstraksiya uchun zarur bo’ladigan priborlar tasvirlangan. Boshlang’ich eritma va ekstragent solingan 2 stokanda aralashma 3 qizdirgich yordamaida qizdirildi. Sifatli massa almashingacha eritish uchun ma’lum vaqt davomida 1 meshalka bilan stokandagi modda aralashtirib turildi, so’ngra aralashma tindirilishi va rafenerlanishi uchunn 4 ajratuvchi varonkaga o’tkazildi. Shundan keyin avval rafinat so’ng ekstrakt pastki trupka orqali ajratuvchi varonkadan alohida rezeruarga o’tkazildi.

O’rganilayotgan probaning kimyoviy tarkibi standart metodlar bilan taxlil qilindi.

Ekstraksiya natijalari ekstrakti ajralib chiqqan metallar _{ }-boshlang’ich miqdorning foiz massasi va _{ Fe/Cu}- Fe(III) va Cu(II) ionlarining ajralish koeffitsenti bilan baholandi.

1.4.1-rasim.