M. M. Mamadazimov A. M. Tillaboyev Sh. E. Nurmamatov


Birinchi ekvatorial koordinatalar sistemasi



Download 3,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/121
Sana01.01.2022
Hajmi3,36 Mb.
#289107
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   121
Bog'liq
astronomiya kursidan masalalar to'plami(1)

Birinchi ekvatorial koordinatalar sistemasi
 
Bu sistemada yoritgichlarning o‘rni soat burchagi 
t  va  og‘ish  burchagi  yoki  og‘ish 

  deyiluvchi 
koordinatalarda  o‘lchanadi.  Koordinata  boshi 
qilib,  osmon  meridianining  (P,  Q,  S,  P

  yoy) 
janubiy 
qismi 
bilan 
osmon 
ekvatorining 
kesishgan 
nuqtasi 
Q 
olinadi 
(5 
–rasm). 
Osmondagi istalgan yoritgichning soat burchagini 
topish  uchun  u  orqali  yarim  og‘ish  aylanasi 
o‘tkazilib, uning osmon ekvatori bilan kesishgan 
4-rasm. Gorizontal koordinatalar 
sistemasi
 
5-rasm. Birinchi ekvatorial koordinatalar 
sistemasi
 



 
nuqtasi  K  topiladi.  Bu  nuqtaning  koordinata  boshidan  uzoqligi  yoki  yoritgich 
orqali  o‘tgan  yarim  og‘ish  aylanasining  osmon  meridiani  bilan  hosil  qilgan  olam 
qutbidagi sferik burchagi 

 yoritgichning soat burchagi deyiladi. 
Yoritgichning  og‘ishi  esa,  yoritgichdan  o‘tgan  yarim  og‘ish  aylanasining 
osmon  ekvatori  bilan  kesishgan  nuqtasidan  (K)  yoritgichgacha  bo‘lgan  yoy 
uzunligi bilan o‘lchanadi. Yoritgichning soat burchagi, sferaning markazida turgan 
kuzatuvchi  uchun,  soatlarda  (h)  minutlarda  (m)  va  sekundlarda  (s)  soat  strelkasi 
yo‘nalishi  bo‘ylab  yoki,  boshqacha  aytganda,  osmon  sferasining  aylanishi 
yo‘nalishi  bo‘ylab,  0
0
  dan  360
0
  gacha  (yoy  hisobida)  yoki  24
h
  gacha  (vaqt 
hisobida)  o‘lchanadi.  Ba’zan  bu  yo‘nalish  musbat  yo‘nalish  deb  qabul  qilinib,  to 
180
0
 gacha  (yoy  hisobida)  yoki  +12
h
 gacha  hisoblanadi, u holda  teskari  yo‘nalish 
bo‘ylab t ning ishorasi manfiy hisoblanib, – 12
h
  gacha o‘lchanadi. 
Yoritgichning  og‘ish  burchagi,  osmonning  shimoliy  yarim  sharida  musbat 
ishorali,  janubiy  yarim  sharida  esa  manfiy  ishoralidir.  Og‘ish  burchagi  yoy 
graduslarida, minutlarida va sekundlarida  o‘lchanadi. Ba’zan yoritgichning og‘ish 
burchagi 

  o‘rniga  uning  qutbdan  uzoqligi  r  ishlatiladi.  Yoritgichning  qutbdan 
uzoqligi r, og‘ish burchagini 90
0
 ga to‘ldiruvchi burchak bo‘lganidan, (ya’ni 

 + r 
= 90
0
), bu burchaklardan birining berilishi kifoya. 
Aniq  bir  yarim  og‘ish  aylanasi  ustida  yotgan  barcha  yulduzlarning  soat 
burchaklari bir xil bo‘ladi. 

Download 3,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish