М у н д а р и ж а I боб. Металларнинг кристалл тузилиши ва кристалланиш поцесси


- расм. Куб системадаги панжаранинг элементар катакчасидагв кристаллографик текисликлар



Download 1,12 Mb.
bet11/216
Sana22.04.2022
Hajmi1,12 Mb.
#574862
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   216
Bog'liq
А.С.Тўрахонов 24.09.2021 й

8- расм. Куб системадаги панжаранинг элементар катакчасидагв кристаллографик текисликлар
белгиланади. Куб панжарада индекси (100) бўлган текислик куб текислиги деб, индекси (1 1 1 ) бўлган текислик октаэдр текислиги деб, индекси (1 1 0 ) бўлган текислик эса ромбик додэкаэдр текислиги деб аталади.
Ҳар хил шаклли кристалл панжарадаги кристаллографик текисликлар 9- расмда тасвирланган.
9- расмдан яққол кўриниб турибдики, ҳажми марказлашган куб панжарада кристаллографик текисликлар сони олтита, ёклари марказлашган куб панжарада тўртта,гексагонал панжарада эса биттадир.


9- раем. Хар хил шаклли кристалл панжаралардаги кристаллографик текисликлар:
а — ҳажми марказлашган куб панжара; б — ёқлари марказлашган панжара; в — гексагонал панжара.

Металлнинг пластиклиги шу металл кристалл панжарасидаги кристаллографик текисликлар сонига тўғри пропорционалдир. Бинобарин, кристалл панжараси гексагонал бўлган металларнинг пластиклиги бошқа тур панжарали металларникидан паст бўлиб, уларни босим билан ишлаш анча қийин.



6- §. ҚАТТИҚ ЖИСМЛАРДАГИ БОҒЛАНИШЛАРНИНГ ТУРЛАРИ

Қаттиқ жисмлардаги боғланишлар тўртта асосий турга бўлинади. Булар ион (гетерополяр*), атом (гомеополяр**-ёки ковалент), молекуляр боғланишлар ва металл боғланишлардир. Ана шу борланишларни кўриб чиқайлик.


И о н ( г е т е р о п о л я р . ) б о ғл а н и ш л а р . Бундай боғланишли қаттиқ жисмлар кристалл панжараларининг тугунларида ионлар туради (10- расм, а ). Ион боғланиш электроманфийлик жиҳатидан бир-биридан катта фарқ қилган икки элемент орасида вужудга келади. Бинобарин, ион борланиш биринчи группа металлари, яъни ишқорий металлар билан еттинчи группа элементлари (галогенлар) орасида вужудга келади.
Ион боғланиш вужудга келишини натрий хлорид (NaCl) мисолида кўриб чиқайлик. Хлор атоми натрий атомига қараганда анчагина электроманфий бўлганлигидан ўзининг сиртқи қаватидаги бир электронини хлор атомига беради, натижада натрий атоми мусбат зарядли натрий иони Na+ га (катионга), хлор-атоми эса бир электрон бириктириб олиб, манфий зарядли хлор иони С1~ га (анионга) айланади. Қарама-қарши зарядли бу ионлар кулон кучи воситасида узаро тортилиб, бирикма (NaCl) ҳосил қилади. Бирикма (молекула) таркибидаги ҳар қайси ион ўз атрофида электр майдони вужудга келтиради.. Демак, ион боғланишли молекулаларда бир неча (камида иккита) электр майдони бўлади. Ион боғланишнинг гетерополяр боғланиш деб ҳам аталишига сабаб ана шу.
Ион боғланишли бирикмаларда таъсир этувчи кулон кучлари заррачаларнинг (ионларнинг) бир-бирига пухтароқ тортилишига сабаб бўлади, шунинг учун бундай бирикмаларнинг суюқланиш температураси ва қаттиқлиги юқорироқ бўлади.



Download 1,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   216




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish