Мавлонова Р



Download 8,79 Mb.
bet15/54
Sana02.07.2022
Hajmi8,79 Mb.
#729397
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   54
Bog'liq
Ижтимоий педагогика КИТОБ

Ижтимоий педагогика — педагогика фанидан мустакдл фан сифатида ажралиб чикҳанига куп вақг булган эмас. Бироқ педагогика фанининг ўзи ҳам мустакдл фан сифатида, фақатгина XVII аердан бошлаб шаклланган. Бу буюк чех педагоги Ян Амос Коменский (1592-1670) номи ва унинг «Буюк дидактика» асари билан боклиқ. Бу аерда педагогиканинг тадкдкот предмети ва принциплари белгилаб берилган.
Илгари таъкидлаб утганимиздеқ педагогика ўзоқ аерлардан буён фалсафа фани доирасида ривожланиб келди. Шу нуқтаи назардан ижтимоий педагогика педагогика фанидан ёш эмас, доимо педаго­гиканинг ажралмас таркибий кдеми сифатида педагогика фани доирасида у билан хамнафас ривожланган. Шу сабабли ижтимоий педагогика тарихи муаммолари билан шугулланувчи олимлар ўз тадцикрт ишларини педагогика тарихи, фалсафа ва барча даврлар ва халкдар утмиш алломаларининг педагогик қарашлари билан боглашлари тасодиф эмас. Агар ижтимоий педагогиканинг ривож­ланиш даврларига ва шу нўқз'аи назардан қарайдиган булсақ уни куйидаги 3 босцичга булиш мумкин деб уйлаймиз:
Биринчисибошлаигич давр, қадимги даврдан XVII аергача булган даврни ўз ичига олади. Бу давр педагогик ва ижтимоий педагогик тафаккўрнинг шаклланиши билан характерли. Бу даврда тарбия ижтимоий воқелик сифатида тиклана борди, унинг шакл­ланиши стихияли тарздан англанган фаолиятга айланди, тарбиянинг тўрли назариялари вужудга келди.
Антик даврлардаёқ ижтимоий-педагогик гоянинг тамал тоши куйилган эди, яъни таълим ва тарбия «Бешикдан тобутгача» давом этади, дейилганди. Тарбияни ёшликдан бошлаш, бунда боланинг табиатни, атроф-муҳит таъсирини х,исобга олиши, катталар, энг аввало, ота-оналар нуфўзига суяниши лозим деган гоялар илгари сўрилганди. Жумладан, Конфуций ва унинг издошлари шахснинг пайдо булиши, унинг жамиятдаги ўрни ва моҳияти каби муаммоларни ўрганганлар. Масалан, Сянь-цзи тугма хусусиятлар

  • бу самовий муносабатлар ҳоеили булиб, уларга таълим бериш билан эришиб булмаслигини, инсон ёвўз табиатга эга булиб, ундаги эзгулик манфаатлар учун ортгирилган фазилатлар эканлигини эьтироф этади. Инсон тугилишидан бошлаб ҳар бир нарсадан фойда олишга интилади. Бу эса кишиларнинг ўзаро рақобатлашишига олиб


46




келади. Шунинг учун хам тарбия йули билан инсон табиатини ўзгартириш, яратилган кр ид ал ар асосида уларни адолатлилик ва масъулиятлилик каби кҳаторфазилатларга ўргатиш лозим.
Италян педагоги, инсонпарвари Витаррино Да-Фелгредир (1378 — 1446). «Кувонч уйи» деб номланган биринчи мактаб-интернатини ташкил этиб, дастлабки ижтимоий фаолиятга асос солган олим сифатида эътироф этилди.
Иккинчи босцич
, XVII - XIX асрларни ўз ичига олади. Бу ижтимоий педагогика гоялари ва илмий консепцияларини ривожлантириш, уни фан сифатида тиклаш даври булган эди.
Бунда ижтимоий педагогика фани фан сифатида вужудга келди ва фан ривожидаги илгор гояларини илгари сўрди.
XVII — XIX асрлар жахон маданияти тарихидан бўржуа демок- ратик инқилоби босқичи сифатида жой олган. Йирик олим (педагоглар, файласуфлар, психолог)лар ижтимоий педагогик муаммоларни жамият ва давлат билан хамкорликда ечилишини истадилар. Тарбия масалалари жамиятни кбайта ташкил зтиш гоялари билан кўриб чикдлди. Ижтимий-педагогик гоялар мазмунида барча инсонлар тенг хуқуқди, эркин, озод булишлари лозим эканлиги Хакдцаги фикрлар кутарилган. Бу боск.ичда ижтимоий педагогика муаммолари амалий-ижтимоий педагогика билан ўзвий алоқада ривожланди. Уша давр етўқ педагоглари етим, қаровсиз болалар учун болалар уйи, богчалар, мактаб ва бопҳа муассасалар ташкил этдилар.

  1. аср давомида педагогикадан ижтимоий педагогиканинг ажралиб чикдши жараёни ўзоқ давом этди. Унинг ривожланишига педагогика, фалсафа, психология, социология, антропология (ин­соннинг келиб чиҳиши ва ривожланиши хакдцаги фан), тиббиёт ва боцҳа фанлар катта таъсир кўрсатди.

Ижтимоий педагогиканинг мустакдл фан сифатида ажралиб чиқиши хақидаги фикрларни XIX аср намоёндалари булган А.Дистерверг, А.Макаренко, С.Шотский, Раул Натори, К.Д. Ушинский, JL Н. Толстой ва бошқа маиҳўр педагогларнинг асарларидан топиш мумкин. XIX асрнинг 20-30 йилларида А. С. Макаренко, С. Т. Шатский каби педагоглар крлган болалаларга ижтимоий-педагогик ёрдам кўрсатишни Ўз фаолиятининг асоси килиб олган эдилар. Лекин 30-йиллардан кейин социализм галаба крзонгани эълон кдпиниб, барча ижтимоий муаммолар иккинчи даражали булиб қолди. Уларни утмиш цолдикдари деб атаб, улар Хакдца гапирмасликка харакат кҳлинди.


47




  1. асрнинг 90-йилларида Россияда ижтимоий педагогика ривожининг янги даври бошланди. Бу ижтимоий педагогиканинг илмий ва амалий сохалари билан бир вакҳда бир-биридан ажралган Холда ривожланишига олиб келди. Амалиёт фанга таяна олмади, чунки фан хам амалда йуқ эди, фан хакдца хеч нареани билиб булмае эди, чунки амалий фаолият эндигина шаклланар эди. Бу ижтимоий педагогиканинг ўқув фани сифатида ташкил тоггашида хам ўз таъсирини кўрсатди, бу хам ижтимоий педагогик фаолият ва фан ривожланиши билан бир вакҳда содир булди. Фаннинг ва амалиётнинг ташкил топмаганлиги «Ижтимоий педагогика» фанидаги бугунги кунда хам куплаб хал кдлинмаган, тортишувлар маеалаларининг мавжудлигига олиб келди. Бу объектив холатлар ижтимоий педагогиканинг фан сифатида ривожлантиришини секинлаштирувчи омиллар хисобланади. Лекин амалиёт талаблари Россияда шунчалик жидций ва долзарб эдики, натижада фаннинг бу сохаси билан куплаб илмий жамоалар шуЕуллана бошладилар.

Ижтимоий педагогиканинг фан сифатида ривожланиши
«Ижтимоий педагогика» термини биринчи марта 1844-йили К. Магер томонидан тарбия хақидаги очиқ илмий мунозарага киритилган ва кейинчалик А. Дистерверг томонидан тарцатилган. Ана шу тушунча пайдо булган пайтдан то хозирги кунгача немис адабиётларида уни тўрлича, талкдни мавжудцир.

Download 8,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish