Мавлонова Р



Download 8,79 Mb.
bet16/54
Sana02.07.2022
Hajmi8,79 Mb.
#729397
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   54
Bog'liq
Ижтимоий педагогика КИТОБ

Биринчи таҳин (К. Магер) — Ижтимоий педагогика тарбиянинг ижтимоий томони билан бир умумийликка эга.
Иккинчи талцини (А. Дистерверг) — Ижтимоий педагогика маълум ижтимоий шароит, ва'зиятларда педагогик ёрдам сифатида иштирок этади.
Биринчи йуналиш вакиллари. К. Магер, XX аерда Р. Натори (1854- 1924), ва боцҳалар булган. Раул Натори ижтимоий педагогикани умумий педагогиканинг бир кдеми, аспекта сифатида қарайди, у ижтимоий педагогиканинг учта асосий вазифасини кўрсатади:
Биринчи, боланинг жинсий хаёти билан боглиқ, унинг хаётида, даврасида ва атрофидаги ярн одамлари билан алокдда ривожланади.
Иккинчи, иродаси билан боглик„ у мактабда шаклланади ва билим беришни амалга оширилиши билан боитиқ, шу билан бирга болада эмоционал ижтимоий (харакатланиши) ҳобилиятлар ривожланади.
Учинчи вазифаси-ёшларда бирдамлик ва жамоатчилик асосларни тарбиялаш хисобланади деган гояларни илгари сўради.


48




Бу йуналишнинг вакиллари ижтимоий педагогикани интегратив (бирлаштирувчи) фан сифатида қарайдилар. Шу мазмунда Е. Борнешаннинг талкдн эътиборга лойик. У ижтимоий педагогикага иктиеодий педагогика ва боиҳаларни бирлаштирувчи фан сифатида кдрайди. Ўзин инг кушилувчанлиги еабабли ижтимоий педагогика тарбиянинг хамма сохалари га кириб бориб, педагогиканинг принципларидан бири сифатида иштирок этади.
Иккинчи ёндашиш А. Дистерверг XIX аср (40-50-йиллар), Г. Нол, Г. Боймер (XX аср, 20-30-йиллар), К. Моленгауер (50-йиллар) ва бошкдлар асарларида акс эттирилган. А. Диетервергдан бошлаб бу йуналиш вакиллари ишчи синфининг ижтимоий химояланма- ганлиги, халк.таълими ходимлари, бошпанасизлар каби ўз даврининг ижтимоий масалаларига жавоб топишга харакат килдилар.
Гельман Гол (1879-1960) ижтимоий педагог вазифаси оила ва мактаб бирор бир сабабга кўра ўз вазифаларини бажара олмай цолганда зарўр буладиган шошилинч тез ёрдам кўрсатишдан иборат,
деб Хисоблайди. Гельман Голнинг фикри, Р. Наториникидан анча ишончли, аник ва амалий кўринади. Унинг гоялари ёшларнинг хайрия кўрсатиш фаолиятлари хаквдаги қонунда ўз аксини топди. Бу ёшларни мактабдан таиҳари боиҳарадиган Германиядаги биринчи давлат хужжати эди. Шу даврдан бошлаб ижтимоий педагогика амалда «шошилинч ижтимоий педагогикаси» булиб крлди, у ёшларни тарбиялашда оилада ва макгабда мавжуд булган камчиликлар ўрнини тулдириши керак булган.
Гертруда Боймер биринчи йуналиш тарафдорларидан фаркди равишда ижтимоий педагогика — педагогиканинг принципи эмас, балки ташкилий цисми деб хисоблаган. Оилада ва макгабда тарбияга тааллўқди булмаган хамма нарса ижтимоий педагогиканинг муаммосидир, деб хисоблайди у. Агарда алохида ижтимоий институтлар боланинг бу муаммосини хал этиб беролмас экан, унда тарбиянинг янги йуналишини давлат ёрдамида яратиш зарўр, — дейди у. Шу билан бирга ижтимоий педагогика маданий мазмунни етказиш билан эмас, балки усиб келаётган авлоднинг ривожланиши ва жамиятга кушилиши жараёнида юзага келадиган муаммоларни Хал этиш билан шугулланиши керақ деб хисоблайди.
Бу давр намоёндалари, немис олимлари хозирги вакдца ижтимоий педагогиканинг асосий йуналишлари тула ишлаб чикдлган булса Хам, ижтимоий педагогика назариясининг умумий кўриниши %али ҳм ноанҳлигича цолиб келмокда ва бундан кейин хам шундайлигича крлади, чунки аралаш фанларнинг (психология, социология, иж-


49




тимоий ишлар ва боиҳалар) ижтимоий педагогика назариясини тула тасвирлаб берши имконини бермай келяпти. Бу холат хар крндай фаннинг ривожланиш жараёни учун табиийдир. Ижтимоий педагогиканинг фан сифатида ривожланиши билан бирга Герман ияда ижтимоий педагогика фани сохасида мутахассислик профессионал фаолият сохаси хам фаол ривожланди. 1908 йилдан бошлаб махсус педагоглар тайёрлана бошланди, XX асрнинг 70-йиллари бошларига келиб эса, Германия универиситет-ларида олий маълумотли педагогларни тайёрлаш бошланди. Шуни айтиш керакки, Германияда ижтимоий педагогика билан бир қаторда XX аср давомида билим ва амалий фаолиятнинг мусгакдл сохаси сифатида ижтимоий ишлар Хам фаол ривожланиб келди. Ижтимоий педагогика ва ижтимоий ишларнинг профессионал фаолиятида умумийлик мавжудлиги сабабли Германияда улар ягона стандарт билан бошқарилади. Стандартда бу мутахассисларнинг номлари ижтимоий ишчи, ижтимоий педагог
каби синонимлар билан ёзилади. Таълим- тарбиянинг бу каби масалалари XX асрнинг 20-йилларида шафқатсиз сиёсий кўрашнинг мунозара кўролига айланган эди. Тарбия максади, мактабнинг ижтимоий функциялари, мактабнинг сиёсат билан муносабати, янги педагогика, биологик ва ижтимоий тарбия, таълим тизими ва мактаб стрўқтўраси, болалар ва ёшлар ташкилоти, мак­табнинг ўзини-ўзи боиҳариши хакдда мунозаралар авж олди.
Мунозара масалаларидан бири мактаб ва ижтимоий мухит муносабатини, ташкил этган оммавий тарбия муаммоси эди. М. В. Круоенина ва В. Н. Шульгинлар мактабнинг тарбиявий функцияси ва ижтимоий мухит бирлашуви, ижтмоий мухитни бола тарбиясига жалб этиш масалаларини илгари сўрдилар. Чунки уларнинг фикрига кўра «мактабни ўраб тўрган мухитни эътиборга олмасдан мактаб тарбияси масаласини х,ал цилиш жуда мўраккаб масала эди».
Бу жараёнда улар мактабни мухит хаётига мослаштириш каби мухитни хам «педагоглаштириш» мухимлигини кўра олдилар. Улар ёшлар н и коммунистик рухда тарбиялашда мухитдан ва унинг зарарли таъсиридан ажратиб юбориш шиори ва педагогика фақат ташкил- лаштирилган тарбия жараёни билан шугулланиши лозимлиги Хаҳидаги Fojtra қарши тўрдилар.
Василий Николаевич Шульгин (1894-1965) советлар хокимиятини кҳбул килиб, янги жамиятда янги одамни тарбиялаш, янги типдаги педагогика-ижтимоий тарбия педагогикаси хакдда орзу кдларди. У пайтларда бу муҳг педагошкаси деб аталарди. Унинг фикрича, мактаб


50




«Хаётга томон усиб бориши»—мухитга татбиқ кдпиниши, унга таъсир килиши ва уни ўзгартириши лозим эди. В.Н. Шульгин янги жамият педагогикасига учта асосий вазифа юклаган. Биритидан,
бола яшаётган ва унга таъсир килаётган мухитни ўрганиш. Иккинчидан, мухитни ўзгартира олишга крдир инсонни ўқдтиш ва тарбиялаш. Бунинг учун мактаб болаларини ахоли билан жамоатчиликда ишлашга жалб этади, бунда мехнат асосий восита саналади. Учинчидан, мактаб мухитни қайта таълим олиш марказига айлантириши лозим. Бу ота-онага намунали таъсир кўрсатиш (саводсизликни тугатиш жараёнида), педагогик маориф, бола тарбиясида ота-онага ёрдам беришни англатади. Шунингдеқ бу ахоли хаётига янги маданиятни татбиқ этишда боланинг ота-онасига таьсири хам хисобланади.
Болага ижтимоий мухит таъсирига оид Шульгин тадк.икртлари, кундаланг куйилган ижтимоий педагогика масалалари, шубхасиз, инсонпарвар, исгиҳболли эди, лекин унинг тарбияга синфий ёндашуви эзгу мақсадларни инкор этилишига сабаб булди.
Мария Васильевна Крупенина (1882-1950) пролетар инкдлобини кҳабул килиб, янги жамиятда мактабнинг ролини сезиларли даражада катта деб билди. У мактаб нафакҳат уқитиш маркази, балки унда мехнат етакчи булган янги ўқув ва тарбия жараёнлари тугилиши лозим, деб хисоблаган.
М. В. Крупенина гояси—тарбия нафакҳт бир одамнинг бошкдсига таъсири, балки мухитнинг шахсга оммавий таъсирини таъкидлашдан иборат булган. Шунинг учун педагогика мухитни ўрганиши, тартибсиз маиший хаётга, «ташкиллаштирилган педагогик жараён» киритиши лозим. У тарбиядаги ташкиллаштирилган ва ташкил- лаштирилмаган жараёнларни яқинлаштириш вазифасини куйди.
М. В. Крупенина педагогикани «инсонни ижтимоий шакл- ланиши, муайян тарихий давр ва муайян синф мухитида ривожланиш метод ва шаклларини ташкил килишни ўрганиш, уларни аникутовчи омиллар микдори ва улар буйсунувчи конуниятларни таджиқ этиш» нинг бутун жараёнини ўрганиш лозимлигини фан сифатида ифодалади.
Унинг ташкиллаштирилган педагогик жараённи реал хаётга якднлаштириб, ижтимоий тарбия тизимининг бир бугинига айлантиришга интилиши педагогик қарашларининг давр нўқргаи назаридан салбий бахоланишига сабаб булди.
Ижтимоий педагогиканинг тарбиявий функцияларини тушуниш максадида Павел Петрович Блонский (1884-1941) ижодий меросига мўрожаат килиш фойдадан холи эмас. У болани, уни ўраб тўрган


51





Download 8,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish