Mavzu: Islom Taraqqiyot Bankining guruhlari: xususiy sektorni rivojlantirish Islom korporatsiyasi Reja

ITB boshqaruv organlari va tashkiliy tuzilishi.
ITB a’zo-mamlakatlari o‘zlarining vakillari orqali bank- ni boshqarishda, rahbarlik organlari – Boshqaruvchilar kenga- shi va Ijrochi direktorlar kengashida ishtirok etadilar.
ITBning oliy vakolatli boshqaruv organi Boshqaruvchilar kengashi hisoblanadi. Boshqaruvchilar kengashining yillik yig‘ilishlari vaqtida yillik hisobotni baholash, foydani taqsimlash, grantlar berish, Direktorlar kengashi a’zolarini tayinlash va boshqa masalalar muhokama qilinadi. 2003 yil- ning sentabrida ITB Boshqaruvchilarining yillik yig‘ilishi Olma-Ota shahrida bo‘lib o‘tdi.
Ijrochi direktorlar kengashi 18 ta a’zodan iborat. Ijro- chi direktorlar kengashi tarkibining yarmi ITB kapitalida kattaroq ulushga ega a’zo-mamlakatlarning doimiy vakillari- dan shakllantiriladi, qolgan yarmi esa Boshqaruvchilar kengashi tomonidan tayinlanadi. Qayd etish lozimki, 2018 yilda Ij- rochi direktorlar kengashiga birinchi marta O‘zbekiston vakili saylandi.
Direktorlar kengashi ishiga doimiy qo‘mitalar yordam bera- di: Ma’muriy masalalar bo‘yicha qo‘mita, Audit bo‘yicha qo‘mita, Moliyaviy masalalar bo‘yicha qo‘mita, Amaliy faoliyat bo‘yicha qo‘mita.
ITBning tashkiliy tuzilishi 24 ta mustaqil faoliyatga ega tarkibiy bo‘linmalardan iborat.
ITB strategiyasi.
2005 yilda o‘tgan asrning oxiri va yangi asrning boshlarida bo‘lib o‘tgan shiddatli global o‘zgarishlarga samarali javob be- rish maqsadida, ITB taraqqiyot sohasida bankning kelajakdagi mo‘ljallarini tafakkur va tahlil qilish uchun Malayziyaning sobiq Bosh vaziri Mazohir Muhammad boshchiligidagi katta tajribaga ega bir guruh namoyandalarni tayinladi. Uning na- tijasi o‘laroq, «ITBning hijriy 1440 yilgacha (2020 yil) bo‘lgan qarashlari»ning yangi loyihasi shakllantirildi. «Qarashlar-1440» to‘qqizta eng muhim strategik vazifani aniqlab berdi: ITBni isloh qilish, qashshoqlik darajasini pasaytirish, sog‘liqni saqlashni rivojlantirish, ta’limning barcha uchun ochiqligi, ayollarning o‘rnini kuchaytirish, islomiy moliyaviy sanoatni kengaytirish, a’zo-mamlakatlar o‘rtasida ularning iqtisodiyoti integrallashuviga ko‘mak berish, a’zo- mamlakatlar iqtisodiyotini dunyoning boshqa mamlakatlari bi- lan integrallashuviga yordam berish, islom dunyosi qiyofasini yaxshilash. «Qarashlar-1440»ning birinchi vazifasidan kelib chiqib, 2007 yilda ITB tomonidan bank faoliyatini isloh qilish das- turi ishga tushirildi. Islohotlar bankni bilim asosida fao- liyat yurituvchi samarali va ta’sirchan taraqqiyot moliya muassa- sasiga aylantirishga yo‘naltirilgan.
Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki va Afrika taraqqiyot banki bilan hamkorlikda bankning faoliyati samaradorligi va o‘zining a’zo-mamlakatlari rivojlanishiga hissasini oshirish bo‘yicha tashabbuslar ishlab chiqildi va muvaffaqiyatli amalga oshirildi.
Faoliyatni isloh qilish dasturini amalga oshirish ikki bosqichda olib borildi. Birinchi bosqich mobaynida ITBni boshqarish tizimi ayrim tarkibiy qismlari ishlab chiqildi: – rivojlanish strategiyasi; – rejalashtirish va budjetlashtirish tizimini takomil- lashtirish.
Isloh qilish dasturini amalga oshirish ikkinchi bosqichi ITBning amaliyot siyosati, inson resurslarini boshqarish tizimi, bilimlar boshqaruvi tizimi, biznes-jarayonlarni maqbullashtirish va bayon etish, IT-infratuzilmalar, mustaqil tarkibiy bo‘linmalar ish rejasini takomillashtirish va ular o‘rtasida resurslarni taqsimlash tizimi sohasidagi faoli- yat samaradorligini oshirishga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar kompleksini o‘z ichiga oladi.
Yuqorida ko‘rsatilgan tashabbuslarni amalga oshirish na- tijasida 2009 yilda ITB tashkiliy tuzilishi qayta ishlab chiqildi va amalga kiritildi, natijalarga asoslangan xodim- larning faoliyati samaradorligini baholash tizimi xodimlar- ning rag‘batlantirishni baholash tizimiga muvofiq holga kel- tirildi.
Bundan tashqari, 2010 yilning dekabrida ITB guruhi fao- liyatida moliyalarni boshqarish, inson kapitali, mahsuldorlik va boshqalar sohasidagi SAP yechimlari muvaffaqiyatli jo- riy etildi. 2011 yilda ITB Yaqin Sharq va Shimoliy Afri- ka hududida SAP mahsulotlarini joriy etish tanlovida g‘olib chiqdi (SAP Quality Awards Golden Prize).
ITB muvofiqlashtirilgan ko‘rsatkichlar tizimi uslubiya- tini amalga kiritdi. Ushbu uslubiyatga ko‘ra, o‘quvchi strategiya- ni tahlil qilishi uchun strategik xaritadan foydalaniladi.
Qo‘yilgan maqsadlar monitoringi uchun moliyaviy va nomoliya- viy ko‘rsatkichlar to‘plami ishlatiladi.
A’zo-mamlakatlar o‘rtasida tajriba almashish imkoniyati- dan foydalanib, ITB tomonidan «Qarashlar-1440»da, uning a’zolari o‘rtasida hamkorlikni chuqurlashtirish bo‘yicha ko‘mak berishga alohida ahamiyat qaratilgan, bu esa bankni a’zo-mam- lakatlardagi o‘zining faoliyatini «Hamkorlikning mamlakat strategiyasi» shakli doirasida rejalashtirishga yo‘naltirdi.
Mana shunday yondashuv ITBga o‘z faoliyatini aniq mamlakat taraqqiyot rejasi bilan muvofiqlashtirish, shu bilan bir vaqtda uning resurslari va bilimini boshqa a’zo-mamlakatlar taraqqiyotiga ko‘mak berish yo‘lida ushbu mamlakat bilan bir- galikda o‘zlashtirish imkonini beradi. 2018 yilda ITB 19 ta a’zo-mamlakat hamkorlik strategiyasini ishlab chiqdi, shun- dan 14 tasi samarali yakunlandi. Hamkorlik strategiyal ari ITB va a’zo-mamlakatlar ishtiroki shaklini o‘zgartirdi, av- valgi loyihalarni moliyalashtirishdan taraqqiyot dasturlari- ni moliyalashtirishga o‘tildi. 2018 yilning sentabrida Tosh- kent shahrida O‘zbekiston Respublikasi bilan a’zo-mamlakat hamkorlik strategiyasi imzolandi.
ITB islomiy moliyaviy xizmatlar sanoati rivojlani- shiga katta hissa qo‘shdi. Uning hissasi quyidagi bir qator jihatlarni qamrab oladi: – hissadorlik kapitalida ishtirok etish yo‘li bilan islo- miy banklar, islomiy lizing kompaniyalari va islomiy sug‘urta kompaniyalari tashkil etishga ko‘mak berish; – ijara va istisno’, sukuklarni chiqarish singari islomiy moliyalashtirish usullarini keng tarqatish; – islomiy moliyaviy xizmatlar sanoatini tartibga solish uchun tashkilot va muassasalar (AAOIFI, IFSB, IIRA, CIBAFI, LMC) tizimi infratuzilmasini yaratishda ishtirok etish.
Butun islomiy moliyaviy tizimning shiddatli rivojlana- yotganini e’tirof etgan ITB, strategiya doirasida o‘z e’tibori- ni «qayta aloqa» mexanizmiga, ya’ni a’zo-mamlakatlar o‘rtasida o‘zaro faol hamkorlik va tajriba almashishga qaratgan. Ushbu talqinda likvidli aktivlarni boshqarish va shariatning uyg‘unlashuvi hamda uning lozim darajada tatbiq etilishi sin- gari asosiy muammolarni yechish nazarda tutilgan. Shu bilan bog‘liq ravishda, ITB real iqtisodiy faoliyatni moliyalashti- rish va islomiy tamoyillarga asoslangan iqtisodiyotni rivoj- lantirish mexanizmlari o‘rtasidagi aloqani mustahkamlashga e’tibor qaratishni taklif etadi.
Islomiy moliyaviy tizim miqyoslarini kengaytirish maqsadida, ITB nobank sektorini, xususan, vaqf, zakot, haj jamg‘armalari singari vositalarni hamda inklyuziv (aholining kam ta’minlangan va qashshoq qatlamlari) moliyalashtirishni rivojlantirishga yanada kuchliroq e’tibor qaratishni taklif qiladi.