Mavzu: XVI-XVII asrlarda G‘arbiy Yevropada ilk utopistik sotsializm. Niderlandiyada siyosiy mafkuralar rivoji

Anfanten Bartelemi Prosper (1796 yil 8 fevral - 1864 yil 31 avgust) — frantso’z sotsialist va utopisti (sensimonist).
Bartelemi Prosper Anfanten Parij va badavlat bankirlar oilasida dunyoga keldi. 1813 yilda u Parijning politexnika maktabiga o’qishga kirdi. 1814 yil mart oyida Oltinchi antifrantso’z koalitsiyasi jangchilari Parijni egallaganda u qarshilik ko’rsatishga harakat qilgan talabalar orasida edi. Buning natijasida Lyudovik XVIII Qo’zg’olon qilgan maktabni yoptirdi va Anfanten muxandis emas may sotuvchisi bo’ldi. Hamkorlik maqsadida u juda ko’p Evropa mamlakatlarida bo’ldi, jumladan Rossiya, Buyuk Britaniya, Germaniya va Niderlandiyada bo’ldi. 1821 yilda u o’zining shaxsiy bankini Sankt-Peterburgda tashqil etdi. Lekin ikki yildan so’ng Parijga kaytdi. Xuddi shu vaqtda u karbonariyalarning yashirin jamiyatiga qqshildi. Karbonarilar orkali matematik Olind Rodriges (Rodrig) bilan tanishuv yaxshilanishi natijasida Akri de Sen-Simon atrofida guruh bo’lib yig’ilgan sotsialist-utopistlar orasiga kirib qoldi.
Sensimonizmning targ’iboti
Anfantenning sensimonizmga jalb etilishi bu oqimning nafaqat iqtisodiy kontseptsiyasi, balki "yangi xristianlik" bilan bog’lik Anfanten Sen-Simonni unchalik o’zoq vaqt davomida bilmasa-da u o’zini Sen-Simonning haqiqiy shogirdlaridan deb biladi. Sen-Simonning o’limidan so’ng 1825 yilda sensimonik maktabni boshqarish uning eng yaqin shogirdi Rodrigesga o’tdi. Biroq u sekin-asta o’z ishidan chetlasha boshladi va 1829 yilda maktabni Anfanten boshqara boshladi va uning doimiy opponenti Sent-Aman Bazar sensimonizmning yangi intellektual lideri hisoblandi. U yana viloyat sensimonik jamiyatlarga ham tashrif buyurib u erdagi katnashchilar bilan uchrashdi. Lekin sensimonik jamiyat o’zining harakati bilan qaysiki mistitsizm katta rolo o’ynaydigan harakati bilan cherkov sektantlari turiga o’xshab borardi. Anfanten va Bazar esa bu sektalarning ruhoniy otalariga aylandi, amalning kattaligini talashgan holda bir-biri bilan tortishib qolishdi. Ularning tortishuvining eng asosiy punkti ular nikoh va oila haqidagi fikrlarining farqi: Anfanten bu masalada insonlarni doimiy
uzining tabiatiga qarab va doimiy bo’lmaganlarga ajratadi. Doimiy bo’lmagan insonlar uning fikriga ko’ra o’zlarining xotinlari yoki erlarini xohlagan vaqtlarida almashtirishlari mumkin. Bazar va uning safdoshlari Anfanten kollektivizmning noto’g’ri printsiplarini targ’ib etmoqda va uning nikoh haqidagi g’oyalari zararli va tartibsiz deb o’ylashadi. Rodrigesning ularni yarashtirish uchun qilgan harakatlari zoe ketdi va natijada oila va nikoh haqidagi turli fikrlilik, shu bilan birga sensimonizm va klassik diniy qarashlarning munosabati "cherkovlar"ning ruhoniy otalarining yakuniy ajrashishiga olib keldi. 1831 yil oxirida yagona sensimonik jamiyatning tugashiga olib keldi.